Hệ thống phòng không tầm ngắn Pantsir của Nga đã khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực phòng thủ không gian, với khả năng đối phó đa dạng các loại mục tiêu từ tên lửa, đạn pháo đến máy bay không người lái (UAV). Mới đây, Tập đoàn quốc phòng Rostec của Nga đã phát triển và bắt đầu cung cấp một loại tên lửa mini mới, mang tên mã TKB-1055, được thiết kế đặc biệt cho hệ thống Pantsir-SMD-E. Điều này nhằm nâng cao hiệu quả chống lại các mối đe dọa từ UAV.

Tên lửa TKB-1055 được giới thiệu lần đầu tại Triển lãm Quốc phòng Thế giới 2024 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út, và sau đó xuất hiện tại triển lãm Fleet-2024 ở Kronstadt, Nga. Đây là một loại đạn dẫn đường phòng không tầm ngắn, được tối ưu hóa để tiêu diệt các mục tiêu nhỏ như UAV, với tầm bắn tối đa khoảng 7km. So với tên lửa 57E6-E tiêu chuẩn trên các biến thể Pantsir trước đây, có tầm bắn lên đến 20km, TKB-1055 có kích thước nhỏ gọn hơn.

Một trong những điểm nổi bật của TKB-1055 là khả năng cho phép hệ thống Pantsir-SMD-E mang theo số lượng đạn lớn hơn đáng kể. Cụ thể, hệ thống có thể chứa lên đến 48 tên lửa trong một module chiến đấu, so với 12 tên lửa 57E6-E trên các phiên bản cũ. Điều này mang lại lợi thế vượt trội về ‘sức chứa đạn’ (magazine depth), giúp hệ thống đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công đồng loạt từ nhiều UAV, một kịch bản ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.

Cùng với tên lửa TKB-1055, Rostec đã giới thiệu biến thể mới của hệ thống Pantsir, được gọi là Pantsir-SMD-E, tại diễn đàn quân sự Army-2024 ở Moscow. Biến thể này được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các mục tiêu cố định trước các cuộc tấn công bằng UAV, bao gồm cả các đợt tấn công số lượng lớn. Pantsir-SMD-E được thiết kế như một module chiến đấu độc lập, có thể tích hợp trên nhiều loại khung gầm hoặc lắp đặt cố định.

Hệ thống Pantsir đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc xung đột thực tế, đặc biệt tại Trung Đông, nơi Nga, Syria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sử dụng nó để bắn hạ rocket, đạn pháo và UAV. Pantsir-SMD-E, với chữ E biểu thị phiên bản xuất khẩu, được Rostec và KBP nhắm đến cả quân đội Nga và thị trường quốc tế. Sự phát triển của TKB-1055 và Pantsir-SMD-E phản ánh xu hướng hiện đại trong tác chiến phòng không: tập trung vào các giải pháp kinh tế và hiệu quả để đối phó với UAV giá rẻ, vốn có thể được triển khai số lượng lớn để áp đảo hệ thống phòng thủ.

Hơn nữa, Pantsir-SMD-E vẫn giữ cấu trúc xoay với hai radar tích hợp: một để phát hiện và theo dõi mục tiêu, một để điều khiển hỏa lực cho các tên lửa dẫn đường bằng lệnh. Các radar mới được nâng cấp từ kinh nghiệm thực chiến tại Syria, giúp cải thiện khả năng theo dõi và tấn công đồng thời nhiều mục tiêu.

Tóm lại, với sự ra mắt của tên lửa TKB-1055 và biến thể Pantsir-SMD-E, Nga tiếp tục củng cố vị thế của mình trong lĩnh vực phòng không, đặc biệt là trong việc đối phó với các mối đe dọa từ UAV. Các hệ thống này không chỉ nâng cao hiệu quả phòng thủ mà còn mở ra những cơ hội mới cho quân đội Nga và khách hàng quốc tế trong việc bảo vệ các mục tiêu khỏi các cuộc tấn công bằng UAV.

Trong một sự kiện diễn ra gần đây tại Lầu Năm Góc, công ty quốc phòng Mỹ SpektreWorks đã giới thiệu các nguyên mẫu của Hệ thống Chiến đấu Không người lái Giá rẻ (LUCAS). Sự kiện này có sự tham gia của Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth. LUCAS được phát triển với mục tiêu cung cấp cho quân đội Mỹ một giải pháp tấn công tự sát hiệu quả mà không làm tăng chi phí. Phiên bản FML131 của LUCAS được cho là một trong những nguyên mẫu có tiềm năng đối với quân đội Mỹ.

Thông tin chi tiết về dòng FML131 vẫn chưa được công bố rộng rãi, tuy nhiên, hình ảnh của nó cho thấy thiết kế khá tương đồng với phiên bản FML136. Theo đó, FML131 có chiều dài gần 3 m, sải cánh 2,4 m và có thể đạt tốc độ tối đa 185 km/h khi mang theo tải trọng tối đa 18 kg. LUCAS được giới thiệu là một dòng UAV có khả năng cung cấp cho Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (USINDOPACOM) của quân đội Mỹ một công cụ mô phỏng mối đe dọa tiềm tàng.

Một trong những tính năng đáng chú ý của LUCAS là thiết kế mô-đun. Các cụm thiết bị trên mũi máy bay có thể thay thế để phục vụ các nhiệm vụ khác nhau như tấn công, trinh sát và liên lạc. Thiết kế này cho phép tăng tính linh hoạt và khả năng thích ứng của hệ thống trong các tình huống chiến đấu khác nhau.

Jake Epstein, biên tập viên quân sự của Business Insider, nhận định rằng các nguyên mẫu FML có thiết kế cánh hình tam giác, đầu tròn và đầu cánh dựng đứng, rất giống với dòng Shahed của Iran và phiên bản Geran do Nga chế tạo. Sự giống nhau này đặt ra câu hỏi về sự ảnh hưởng của các thiết kế UAV nước ngoài đối với sự phát triển của LUCAS.

Hiện tại, LUCAS và 18 nguyên mẫu UAV khác đã được ra mắt trong bối cảnh quân đội Mỹ đang tìm cách tăng cường chế tạo khí tài không người lái giá rẻ để theo kịp diễn biến chiến trường hiện đại. Sự phát triển của UAV và các hệ thống tự động đang trở thành xu hướng trong quân đội các nước.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump đã cho biết Mỹ đang phát triển UAV mới và đề cập tới dòng Shahed của Iran. Ông Trump bày tỏ quan tâm đến các mẫu UAV do Iran phát triển và cho rằng chúng rất tốt, nhanh và nguy hiểm. Tổng thống Mỹ đã ký sắc lệnh yêu cầu đẩy nhanh tiến độ chế tạo UAV và thiết bị bay không người lái (drone).

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng ban hành chỉ thị xóa bỏ nhiều hạn chế và tăng quyền cho các sĩ quan Mỹ khi vận hành drone, nhằm vượt qua Nga và Trung Quốc trong lĩnh vực này. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Mỹ trong việc phát triển và ứng dụng UAV trong quân đội.

Trong bối cảnh công nghệ đang phát triển không ngừng, việc ứng dụng thiết bị bay không người lái và có người lái vào đời sống kinh tế và quốc phòng đang trở thành xu hướng của nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, Tập đoàn Công nghệ Viettel, một trong những đơn vị hàng đầu về công nghệ và quốc phòng, đang tích cực đẩy mạnh phát triển các thiết bị bay này như một phần của chiến lược phát triển hệ sinh thái kinh tế tầm thấp.

Trung tướng Tào Đức Thắng, Chủ tịch Viettel, cho biết rằng tập đoàn đang tập trung xây dựng hệ sinh thái kinh tế tầm thấp, bao gồm cả thiết bị bay không người lái (drone) và tiềm năng phát triển thiết bị có người lái. Mục tiêu là tận dụng các thiết bị bay hoạt động ở độ cao thấp để phục vụ cả mục đích kinh tế và quốc phòng. Việc này không chỉ giúp tăng cường hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như vận tải, logistics, cứu hộ mà còn góp phần vào công tác quốc phòng và an ninh.

Viettel đã đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực này. Mới đây, tập đoàn đã triển khai thành công drone mang thiết bị phát sóng 4G/5G di động. Thiết bị này có khả năng hoạt động ở độ cao khoảng 50-100m, phủ sóng bán kính lên đến 6km và hoạt động liên tục tới 24 giờ nhờ nhận năng lượng qua dây cáp hybrid từ mặt đất. Giải pháp này đã được áp dụng trong trường hợp thiên tai, khắc phục sự cố mất kết nối mạng viễn thông tại Nghệ An, cho thấy tiềm năng lớn trong việc hỗ trợ các tình huống khẩn cấp.

Ngoài ra, tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024, Viettel đã giới thiệu hơn 80 sản phẩm công nghệ cao thuộc ngành công nghiệp quốc phòng. Nổi bật trong số này là các mẫu UAV (Unmanned Aerial Vehicle) do Viettel tự thiết kế và sản xuất trong nước 100%. Các sản phẩm UAV của Viettel bao gồm UAV trinh sát, UAV đa năng và UAV cảm tử, có khả năng hoạt động lâu dài, mang theo vũ khí chính xác cao và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Điều này thể hiện sự đầu tư mạnh mẽ và cam kết của Viettel trong việc phát triển công nghệ quốc phòng tiên tiến.

Không chỉ tập trung vào lĩnh vực quốc phòng, Viettel cũng đang nghiên cứu dài hạn về máy bay có người lái tầm thấp. Những phương tiện này có thể phục vụ cả mục đích dân sự như cứu hộ, logistics và quốc phòng. Mục tiêu của Viettel là mở rộng từ drone UAV sang cả thiết bị bay chuyên dụng, tạo ra một hệ sinh thái hoàn chỉnh, linh hoạt và đa nhiệm. Việc này không chỉ giúp đa dạng hóa các ứng dụng của thiết bị bay mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội.

Trên thế giới, xu hướng phát triển UAV và thiết bị bay không người lái đang trở nên phổ biến. Trung Quốc hiện dẫn đầu toàn cầu về phát minh và ứng dụng drone/UAV, với hơn 70% số bằng sáng chế drone toàn cầu và hơn 50.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Tại Mỹ, Amazon Prime Air đã triển khai drone giao hàng trong thành phố, trong khi Wing (Alphabet) mở rộng dịch vụ drone delivery ở Mỹ, Úc và Phần Lan. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đang tích cực phát triển hệ sinh thái eVTOL (electric vertical takeoff and landing) và drone để phục vụ vận tải đô thị và logistics.

Tóm lại, với những bước tiến đáng kể trong phát triển thiết bị bay không người lái và có người lái, Viettel đang thể hiện vai trò tiên phong trong việc xây dựng hệ sinh thái kinh tế tầm thấp tại Việt Nam. Sự phát triển này không chỉ góp phần vào tăng cường quốc phòng mà còn mở ra nhiều cơ hội cho các ngành kinh tế, xã hội, và dịch vụ công.

Trong bối cảnh quan hệ hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Ukraine đang ngày càng được thắt chặt, một thỏa thuận lớn về mua bán máy bay không người lái (UAV) với giá trị lên đến 30 tỷ USD đang được xúc tiến. Thông tin này được Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, tiết lộ sau khi đạt được thỏa thuận với Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc Washington sẽ mua UAV của Kiev.

Ông Zelensky đã chỉ đạo các cấp dưới của mình chuẩn bị cho việc ký kết hợp đồng bán UAV cho Mỹ, đây được coi là một hợp đồng quan trọng và nghiêm túc. Qua đó, Ukraine đang nổi lên như một trung tâm sản xuất UAV hàng đầu thế giới, đặc biệt trong bối cảnh xung đột với Nga.

Ukraine đã nhanh chóng phát triển và áp dụng công nghệ UAV vào chiến trường trong cuộc xung đột với Nga. Những chiếc UAV không chỉ giúp Ukraine đối phó với lực lượng Nga mà còn cho phép họ phá hủy các khí tài hạng nặng hiện đại của đối phương. Tổng thống Zelensky nhấn mạnh rằng UAV đóng vai trò là công cụ chủ chốt giúp Ukraine tồn tại trong chiến dịch quân sự của Nga.

Ông Zelensky cũng cho rằng Mỹ cần công nghệ UAV để nâng cao năng lực quân sự của mình. Hiện tại, Ukraine đang tiến hành đàm phán với một số quốc gia khác, bao gồm Đức, Đan Mạch và Na Uy, về việc hợp tác trong lĩnh vực UAV.

Các chuyên gia quân sự nhận định rằng Mỹ đang tụt hậu so với Nga và Trung Quốc trong sản xuất UAV cũng như huấn luyện binh sĩ sử dụng và phòng thủ trước khí tài này. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã thừa nhận rằng Washington đang tụt hậu về công nghệ UAV và đang triển khai các chính sách và khoản đầu tư mới để thu hẹp khoảng cách.

Chuyên gia Nga Yuri Knutov cho rằng sự phát triển của UAV đang diễn ra với tốc độ chóng mặt và Ukraine đã đạt được những thành công đáng kể. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng phương Tây, bao gồm cả Mỹ, đang tích cực hỗ trợ Kiev về một số công nghệ, nhưng vẫn chưa thể bắt kịp với thực tế trên chiến trường.

Một số chuyên gia khác cho rằng nếu Mỹ tham gia vào một cuộc xung đột thực sự, tình hình này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Đây có thể là lý do khiến Washington quyết định ký hợp đồng mua UAV của Ukraine với giá trị lên đến hàng chục tỷ USD. Thông tin cụ thể về thỏa thuận vẫn chưa được công bố, nhưng rõ ràng đây là một bước tiến quan trọng trong hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia.

Trước đó, Reuters đã đưa tin về việc Ukraine đang đàm phán với Mỹ về việc cung cấp UAV, và Bloomberg cũng tiết lộ rằng thỏa thuận này có thể trị giá lên đến 30 tỷ USD.

Nga đã có sự thay đổi đáng kể trong chiến lược sử dụng máy bay không người lái (UAV) trong cuộc xung đột với Ukraine. Ban đầu, họ chủ yếu sử dụng UAV Shahed do Iran sản xuất, nhưng sau đó đã tự phát triển phiên bản cải tiến Geran với nhiều tính năng nguy hiểm hơn.

Quá trình cải tiến UAV của Nga bắt đầu từ năm 2022, khi Moscow triển khai UAV Shahed-131 và Shahed-136 do Iran sản xuất để tấn công các mục tiêu ở Ukraine. Tuy nhiên, đến năm 2023, Nga đã chuyển sang sản xuất các phiên bản UAV cải tiến của mình là Geran-1 và Geran-2, với hình dáng tương tự như UAV của Iran.

UAV Geran có khả năng bay xa khoảng 2.500km và đạt tốc độ 180 km/h. Các chuyên gia cho rằng, Nga đã thực hiện nhiều cải tiến để tăng cường sức hủy diệt của các UAV, bao gồm nâng cấp hệ thống dẫn đường và tăng sức công phá của đầu đạn.

Một trong những nâng cấp quan trọng của UAV Geran là hệ thống dẫn đường. Các phiên bản UAV đầu tiên sử dụng ăng-ten mẫu thu có kiểm soát (CRPA) 4 phần tử kết hợp với hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GNSS). Tuy nhiên, khi năng lực tác chiến điện tử của Ukraine trở nên hiệu quả hơn, Nga đã trang bị cho các mẫu UAV mới ăng-ten CRPA 8 hoặc 16 phần tử kết hợp hệ thống Kometa.

Ngoài ra, các phiên bản mới hơn của UAV Geran còn được trang bị bộ phát vô tuyến để điều khiển từ xa hoặc các modem 3G/LTE kết nối với mạng di động địa phương, tăng khả năng dự phòng dẫn đường và cho phép truyền dữ liệu đo từ xa và qua video.

Bên cạnh những cải tiến về UAV tấn công, Nga còn đẩy mạnh việc sử dụng UAV mồi nhử. Vào năm 2024, Moscow bắt đầu áp dụng rộng rãi chiến thuật mới nhằm áp đảo hệ thống phòng không Ukraine bằng cách phóng các UAV mồi nhử tầm xa như Parodya và Gerbera.

Các UAV mồi nhử có giá khoảng 10.000 USD/chiếc, rẻ hơn UAV Geran tới 10 lần. Chúng thường được chế tạo từ nhựa và gỗ dán giá rẻ cũng như nặng chưa đến 20kg. Tầm hoạt động của UAV mồi nhử cũng ngắn hơn, vào khoảng 600km.

Chuyên gia Jacob Parakilas tại tổ chức RAND châu Âu ở Cambridge nhận định, Gerbera là UAV mồi nhử hiệu quả nhờ chi phí rẻ, thiết kế đơn giản, nhưng lại bay theo các tuyến đường tương tự cũng như tạo ra những tín hiệu điện tử và radar tương tự như một UAV tấn công.

Tuy nhiên, mối đe dọa từ UAV Nga đối với Ukraine có thể sớm gia tăng, khi Moscow tăng cường sản xuất tại các trung tâm chính ở Yelabuga và Izhevsk. Nga đang cho xuất xưởng hơn 5.000 UAV tầm xa mỗi tháng, bao gồm UAV tấn công kiểu Shahed và UAV mồi nhử.

Tờ Forbes trích dẫn thông tin tình báo quân sự của Ukraine cho hay, tính đến tháng 5, sản lượng của Nga vào khoảng 2.700 UAV tấn công Geran và 2.500 UAV mồi nhử Gerbera mỗi tháng. Các con số này đánh dấu mức tăng gần gấp 5 lần kể từ mùa hè năm 2024.

Theo báo cáo hồi tháng 2 của Cơ quan tình báo quân sự Ukraine, Nga đã và đang phát triển mẫu UAV Geran 3 có tốc độ bay nhanh hơn nhờ thay thế động cơ piston bằng động cơ phản lực.

Chuyên gia quân sự Parakilas cho rằng, UAV Geran 3 cũng có thể được nâng cấp hệ thống điện tử bền bỉ hơn và liên kết dữ liệu hai chiều, từ đó cho phép người vận hành phản ứng theo thời gian thực và tấn công các mục tiêu di động.

Tuy nhiên, ông Parakilas nhấn mạnh, những bước nâng cấp như trên sẽ gây tốn kém. Đồng quan điểm, nhà phân tích quốc phòng David Sharp tại Israel cho hay, ứng dụng nhiều cải tiến sẽ khiến chi phí sản xuất UAV trở nên đắt đỏ hơn và từ đó ảnh hưởng đến việc sản xuất hàng loạt.

Quân đội Ukraine đã tuyên bố phá hủy thành công một tổ hợp tác chiến điện tử thử nghiệm của Nga, chuyên được sử dụng để chế áp máy bay không người lái (UAV). Thông tin này được báo cáo bởi Kyiv Independent vào ngày 20/7.

Các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn Svarog424 của Lực lượng Hệ thống Không người lái Ukraine đã phát hiện và phá hủy một hệ thống tác chiến điện tử (EW) hiếm và đắt đỏ của Nga, có tên gọi tổ hợp thử nghiệm KOP-2. Tổ hợp này được thiết kế để phát hiện và gây nhiễu các UAV đối phương, với khả năng quét dải tần số vô tuyến rộng và xác định tần số điều khiển của UAV.

Hệ thống KOP-2 thường được triển khai để bảo vệ các mục tiêu chiến lược như hệ thống phòng không và cơ sở hạ tầng quan trọng. Tuy nhiên, trong thực chiến, hệ thống này đã không phát huy hiệu quả. Theo Tiểu đoàn Svarog, đòn đánh đầu tiên đã làm tê liệt thiết bị, trước khi một đợt tấn công tiếp theo phá hủy hoàn toàn tổ hợp KOP-2.

Chiến dịch thành công này cho thấy năng lực ngày càng tinh vi của các đơn vị UAV Ukraine trong việc phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa tác chiến điện tử. Những hoạt động như vậy có ý nghĩa quan trọng khi Nga ngày càng phụ thuộc vào các hệ thống EW để gây gián đoạn hoạt động của UAV Ukraine ở cấp độ chiến thuật.

Việc phá hủy tổ hợp KOP-2 cũng cho thấy Ukraine đang tăng cường sử dụng công nghệ UAV và robot trên chiến trường như một phần trong chiến lược tổng thể nhằm giảm tổn thất nhân lực và thích ứng với các mối đe dọa ngày càng thay đổi dọc tuyến mặt trận.

Trong bối cảnh các cuộc tập kích bằng UAV quy mô lớn nhằm vào các thành phố của Ukraine trong những tuần gần đây, Kiev cũng đã gia tăng các đòn tấn công bằng UAV vào Moscow, với hàng chục chiếc bị phóng về phía thủ đô của Nga chỉ riêng trong tuần qua.