Trong thời đại thông tin số hiện nay, việc phân biệt giữa thông tin thật và giả đã trở thành một thách thức lớn cho người dùng internet. Sự lan truyền nhanh chóng của tin giả trên không gian mạng không chỉ làm cho việc tìm kiếm thông tin chính xác trở nên khó khăn mà còn đặt ra những rủi ro về việc lan truyền thông tin sai lệch. Các chuyên gia quốc tế đã khuyến nghị rằng người dùng nên trang bị tư duy phản biện và đặt ra bốn câu hỏi cơ bản để đánh giá độ tin cậy của thông tin.

Internet, với sự phát triển không ngừng, đã trở thành một kho kiến thức khổng lồ, nhưng đồng thời cũng là môi trường lý tưởng cho sự lan truyền của tin giả và thông tin sai lệch. Nhiều người, bao gồm cả sinh viên và giảng viên, vẫn dễ dàng bị đánh lừa bởi những thông tin sai sự thật. Theo giáo sư Sam Wineburg từ Đại học Stanford, Mỹ, giới học thuật cũng thường mắc bẫy khi tiếp cận thông tin trực tuyến. Điều này cho thấy rằng không ai là miễn nhiễm với tin giả và việc nâng cao khả năng nhận diện tin giả là cần thiết cho tất cả mọi người.

Các chuyên gia cho rằng tin giả thường đánh vào cảm xúc mạnh như giận dữ, lo sợ, hoặc củng cố niềm tin sẵn có của người đọc. Khi nội dung được chia sẻ từ nguồn quen thuộc hoặc xuất hiện nhiều lần, người dùng càng dễ tin tưởng mà không kiểm chứng. Do đó, việc đặt ra những câu hỏi cơ bản về nguồn tin, sự xác thực của thông tin và ngữ cảnh của thông tin là rất quan trọng.

Để nâng cao khả năng nhận diện tin giả, các chuyên gia khuyến nghị người đọc tự đặt ra bốn câu hỏi cơ bản. Thứ nhất, nguồn tin đến từ đâu? Việc truy ngược nguồn, đánh giá mức độ tin cậy của nơi phát tán thông tin là bước đầu tiên quan trọng. Thứ hai, các nguồn tin đáng tin cậy khác nói gì? Một cách hiệu quả là so sánh thông tin đang nghi vấn với các cơ quan báo chí lớn, hoặc phát ngôn chính thức từ cá nhân hay tổ chức liên quan. Thứ ba, người đọc có đang bị thiên kiến chi phối? Nhận diện thiên kiến cá nhân là bước quan trọng để không mù quáng tin theo. Cuối cùng, ngữ cảnh ra sao? Cần hiểu bối cảnh đầy đủ trước khi chia sẻ hay bình luận.

Chuyên gia Claire Wardle, đồng sáng lập tổ chức First Draft chuyên về kiểm chứng tin tức, cho rằng câu hỏi quan trọng nhất không phải là việc bản thân có tin vào thông tin đó hay không, mà là liệu việc chia sẻ nó có thể gây hại cho ai hay không. Quan điểm này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc suy nghĩ trước khi chia sẻ thông tin, nhằm tránh lan truyền thông tin sai lệch và gây ảnh hưởng tiêu cực.

Hiện nhiều tổ chức quốc tế đã phát triển công cụ miễn phí giúp người dùng xác thực hình ảnh, video, giọng nói hoặc kiểm tra độ tin cậy của các tuyên bố. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là giữ thói quen nghi ngờ tích cực và tư duy phản biện mỗi ngày. Bằng cách trang bị tư duy phản biện và đặt ra những câu hỏi cơ bản, người dùng internet có thể nâng cao khả năng nhận diện tin giả và tránh lan truyền thông tin sai lệch.

Một bức ảnh đang lan truyền nhanh chóng trên các nền tảng mạng xã hội, ghi lại hình ảnh của 3 cha con đang khóc, phía sau là một con tàu. Bức ảnh này gợi nhớ đến vụ tai nạn đau thương vừa xảy ra tại Hạ Long, Quảng Ninh. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng bức ảnh này không phải là hình ảnh thực tế. Người tạo ra đã sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (A.I) để tạo ra hình ảnh này, gây ra sự hiểu lầm và hoang mang cho người xem.

Không chỉ dừng lại ở việc tạo hình ảnh, nhiều tài khoản mạng xã hội còn thêu dệt thêm những câu chuyện nhằm tăng phần bi thương và kịch tính. Việc này đã làm dấy lên mối quan ngại về việc sử dụng A.I để tạo ra các hình ảnh và thông tin sai lệch trong thời đại kỹ thuật số hiện nay. Khi mà công nghệ ngày càng phát triển và dễ dàng tiếp cận, việc tạo ra các nội dung giả mạo cũng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Điều đáng nói là, với sự phát triển không ngừng của công nghệ, việc tạo ra các hình ảnh và video giả mạo bằng A.I đang trở nên tinh vi hơn. Những hình ảnh và thông tin sai lệch này có thể gây ra những hiểu lầm và hoang mang không cần thiết cho công chúng. Do đó, việc nâng cao nhận thức và kỹ năng đánh giá thông tin của người dùng mạng xã hội trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh thông tin đa chiều và sự lan truyền nhanh chóng của các nội dung trên mạng xã hội, người dùng cần phải thận trọng và có cái nhìn khách quan khi tiếp nhận thông tin. Cần thiết phải kiểm chứng và xác minh thông tin trước khi tin tưởng và chia sẻ. Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội cũng cần phải có những biện pháp hiệu quả để kiểm soát và ngăn chặn việc lan truyền các nội dung sai lệch.

Trở lại với bức ảnh được cho là chụp 3 cha con đang khóc sau vụ tai nạn tại Hạ Long, Quảng Ninh, thông tin chính xác về vụ tai nạn có thể được tìm kiếm thông qua các nguồn tin cậy và chính thức. Điều quan trọng là người dùng cần phải tỉnh táo và không nên lan truyền hoặc tin theo các thông tin chưa được xác minh.

Trong thời đại kỹ thuật số, việc sử dụng A.I để tạo ra các hình ảnh và thông tin sai lệch đang trở thành một vấn đề đáng quan tâm. Hãy cùng nâng cao nhận thức và kỹ năng đánh giá thông tin để trở thành người dùng thông minh và có trách nhiệm.