Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Thị trường tuyển dụng trong quý III/2025 được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà ổn định, với xu hướng doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Tuy nhiên, sự lệch pha giữa cung và cầu lao động đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng, gây ra nhiều thách thức cho cả doanh nghiệp và người lao động.

Một báo cáo gần đây của Vieclam24h về Thị trường lao động quý II/2025 cho thấy, hơn 72,7% người lao động bị sa thải đã chủ động tìm việc trở lại. Tuy nhiên, chỉ 24,7% trong số họ tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Đồng thời, 77,4% doanh nghiệp đánh giá rằng việc tuyển dụng khó khăn hơn so với cùng kỳ, đặc biệt là ở nhóm nhân viên chính thức và cấp trung.

Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, báo cáo cho biết người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn. Trong khi đó, doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng. Sự chênh lệch này khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở nên chông gai.

Bà Nguyễn Võ Minh Thư, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TPHCM, cũng cho biết rằng hiện nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông của các doanh nghiệp tại các khu chế xuất và công nghiệp vẫn rất lớn. Tuy nhiên, nhiều công ty đang gặp khó khăn trong việc tuyển thêm lao động do hàng loạt rào cản khách quan lẫn chủ quan.

Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp, cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động. Đối với người lao động, cần duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục và chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân.

Ông Nguyễn Hoàng Thanh Chương, Giám đốc Dịch vụ Tuyển dụng, Adecco Việt Nam, nhận định thị trường tuyển dụng sẽ duy trì đà ổn định, với sự ưu tiên của doanh nghiệp đối với ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Các vị trí then chốt vẫn được chú trọng tuyển dụng, với yêu cầu cao hơn về các kỹ năng đáp ứng xu hướng tương lai, khả năng thích ứng và tính tuân thủ.

Xu hướng tuyển dụng trong thời gian tới được dự báo sẽ tập trung vào việc tìm kiếm nhân tài có kỹ năng phù hợp với sự thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động. Doanh nghiệp cần chủ động trong việc xây dựng chiến lược tuyển dụng linh hoạt và hiệu quả, trong khi người lao động cần không ngừng nâng cao kỹ năng và sự linh hoạt để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Trước những thách thức và cơ hội trong thị trường tuyển dụng, cả doanh nghiệp và người lao động cần có những điều chỉnh phù hợp để thích nghi và phát triển. Việc duy trì đà ổn định và tăng trưởng của thị trường lao động sẽ đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực từ tất cả các bên liên quan.

Thị trường lao động vào cuối năm đang trải qua một giai đoạn phức tạp, đan xen giữa những cơ hội và thách thức. Các chuyên gia đánh giá rằng, mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn và chưa có dấu hiệu phục hồi hoàn toàn, nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng nhu cầu tuyển dụng lao động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này mang lại cơ hội cho người lao động tìm kiếm các vị trí việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn, phù hợp với kỹ năng và kinh nghiệm của họ.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, thị trường lao động cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề nổi bật là khoảng cách về kỹ năng và chất lượng lao động. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân sự có kỹ năng phù hợp với yêu cầu của họ, trong khi người lao động cũng gặp thách thức trong việc đáp ứng được những yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Điều này đòi hỏi sự chú trọng vào việc đào tạo và phát triển kỹ năng cho người lao động, cũng như sự linh hoạt và sáng tạo trong việc xây dựng chiến lược tuyển dụng của các doanh nghiệp.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, người lao động và các cơ quan quản lý cần có những quyết sách phù hợp. Việc theo dõi và phân tích các xu hướng tuyển dụng, cũng như sự thay đổi trong nhu cầu lao động của các ngành nghề khác nhau, sẽ giúp người lao động định hướng được con đường phát triển sự nghiệp của mình. Đồng thời, các cơ quan quản lý có thể đưa ra những chính sách hỗ trợ hiệu quả, góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.

Xu hướng tuyển dụng lao động cuối năm dự kiến sẽ tập trung vào các lĩnh vực như công nghệ thông tin, dịch vụ chăm sóc khách hàng, và sản xuất. Các doanh nghiệp đang tìm kiếm lao động có kỹ năng chuyên môn cao và khả năng thích nghi nhanh với môi trường làm việc mới. Do đó, người lao động cần không ngừng nâng cao kỹ năng và kiến thức của mình để đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động thông qua các chương trình đào tạo và hỗ trợ tìm việc làm.

Cuối cùng, sự hợp tác giữa doanh nghiệp, người lao động và các cơ quan quản lý là yếu tố then chốt để thị trường lao động phát triển lành mạnh và bền vững. Bằng cách chia sẻ thông tin và hỗ trợ lẫn nhau, tất cả các bên đều có thể đạt được mục tiêu của mình và góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế.

Chữ ‘Dám’ – chìa khóa quyết định giữa thành công và thất bại – là câu nói tâm đắc của anh Nguyễn Xuân Tân, cựu sinh viên Khoa Điện, Trường Đại học Sao Đỏ. Hiện tại, anh đang giữ vị trí Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí và Ứng dụng công nghệ thông minh Việt Nam (Smarttech Vina) và Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần MV.Anh Tân. Trong một cuộc chia sẻ gần đây, anh đã nói về quá trình học tập và những trải nghiệm quý giá khi còn là sinh viên ngành Tự động hóa tại Trường Đại học Sao Đỏ.

Theo anh Tân, trong thời gian học, điều quan trọng là phải nắm vững kiến thức chuyên ngành và chủ động tìm hiểu thêm thông tin qua sách vở, internet cũng như kiến thức thực tế tại các công ty, doanh nghiệp mà nhà trường hợp tác cho sinh viên thực tập. Việc lên kế hoạch cho học tập và chuẩn bị hành trang sau khi tốt nghiệp là rất quan trọng. Vì vậy, anh tích cực tham gia các hoạt động rèn luyện và ngoại khóa của khoa và nhà trường để trau dồi kỹ năng mềm như kỹ năng làm việc nhóm, thuyết trình và giải quyết vấn đề.

Tốt nghiệp vào năm 2012, sau một năm tìm hiểu thị trường, anh thành lập Smarttech Vina vào năm 2013. Công ty chuyên sản xuất đồ gá sản phẩm, chi tiết máy, khuôn mẫu, chế tạo máy lắp ráp, máy kiểm tra và các loại băng truyền, băng tải – những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam. Trong quá trình khởi nghiệp và phát triển sự nghiệp, anh Tân đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là xây dựng đội ngũ, tìm kiếm khách hàng và quản lý tài chính.

Tuy nhiên, với nền tảng kiến thức vững chắc từ Trường Đại học Sao Đỏ, anh phát huy khả năng phân tích và giải quyết vấn đề một cách hệ thống. Anh không ngừng học hỏi từ các chuyên gia, sách báo và đặc biệt là từ những thất bại để rút ra bài học kinh nghiệm quý báu. Bài học lớn nhất anh rút ra là sự kiên trì, dám nghĩ, dám làm và luôn đặt khách hàng làm trung tâm.

Sau gần 8 năm, Smarttech Vina đã có chỗ đứng và phát triển, cung ứng sản phẩm chất lượng cho nhiều doanh nghiệp trên cả nước. Đến năm 2020, anh Tân thành lập Công ty cổ phần MV và giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị. Ở vị trí Giám đốc Smarttech Vina và Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần MV, anh chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng chiến lược phát triển tổng thể, quản lý và điều hành mọi hoạt động của công ty, đảm bảo đạt mục tiêu kinh doanh đã đề ra.

Anh Tân cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết nối cựu sinh viên với nhà trường. Với tư cách là cựu sinh viên, anh sẵn lòng kết nối với nhà trường để tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên. Cụ thể, Smarttech Vina và MV sẵn sàng tiếp nhận sinh viên đến thực tập và trải nghiệm môi trường làm việc thực tế. Anh cũng mong muốn hợp tác với nhà trường trong việc tổ chức tọa đàm, chia sẻ kinh nghiệm hoặc xây dựng chương trình đào tạo thực tế, sát với nhu cầu thị trường để sinh viên ra trường có thể đáp ứng tốt yêu cầu của doanh nghiệp.

Để tiếp lửa cho sinh viên với lòng quyết tâm và đam mê khởi nghiệp, anh Tân đưa ra lời khuyên: ‘Đừng ngại khám phá và thử sức với những điều mới mẻ. Tận dụng tối đa thời gian học tập tại trường để tích lũy kiến thức chuyên môn, rèn luyện kỹ năng mềm và xây dựng mối quan hệ. Luôn chủ động học hỏi, cập nhật kiến thức mới và không ngừng trau dồi bản thân. Đặc biệt, hãy giữ vững tinh thần khởi nghiệp, dám đương đầu với thử thách và biến ước mơ thành hiện thực.’

Những chia sẻ của anh Nguyễn Xuân Tân – cựu sinh viên thành đạt của Trường Đại học Sao Đỏ – sẽ giúp sinh viên hiện tại và tương lai của trường có thêm động lực để cố gắng học tập, rèn luyện và định hướng tương lai. Qua những lời khuyên và trải nghiệm của mình, anh Tân hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho các bạn trẻ dám theo đuổi ước mơ và thành công trên con đường sự nghiệp của mình.

Ngày 23 tháng 7, tại thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tôn Đức Thắng đã tổ chức thành công hội thảo quốc tế về tính toán thông minh trong khoa học kỹ thuật (ICCIES) lần thứ nhất, với sự phối hợp cùng Đại học Khoa học và Công nghệ Wroclaw (Ba Lan) và Đại học Quốc gia Chungbuk (Hàn Quốc). Hội thảo tập trung vào chủ đề “Những đổi mới, tiến bộ và xu hướng trí tuệ tính toán trong khoa học kỹ thuật tương lai”. Trong bối cảnh hiện nay, khi ngành công nghệ đang trải qua một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI), nhiều vấn đề mới đang được đặt ra.

GS-TS Costin Badica, Giám đốc Trường đào tạo tiến sĩ ‘Constantin Belea’ thuộc Đại học Craiova (Romania), đã chia sẻ về sự thay đổi đột ngột mà AI mang lại, đặc biệt là trong thị trường lao động. Theo ông, từ đầu năm đến ngày 22 tháng 7, đã có 166 công ty công nghệ trên toàn cầu tham gia vào làn sóng sa thải, khiến 80.150 nhân sự mất việc làm. Tuy nhiên, GS-TS Costin Badica cũng nhấn mạnh rằng điều này không đồng nghĩa với việc sinh viên sẽ đối diện với cảnh thất nghiệp sau khi tốt nghiệp. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, sinh viên cần tập trung vào việc xây dựng nền tảng cơ bản vững chắc, hiểu rõ vấn đề và biết cách diễn đạt một cách rõ ràng.

Đồng thời, sinh viên cần hiểu rõ và học cách làm việc với AI, cũng như phát huy tính sáng tạo trong công việc khi những nhiệm vụ phức tạp giờ đây có thể được tự động hóa. Mọi thứ sẽ ổn, miễn là chúng ta học được cách thích nghi với những thay đổi. Đối với các cơ sở giáo dục đại học, GS-TS Costin Badica cho biết rằng nếu trước đây các trường thường tập trung dạy những kiến thức nền tảng và kỹ thuật chuyên sâu, thì nay cần phải đào tạo thêm cho sinh viên biết cách sử dụng AI. Điều này không chỉ áp dụng cho riêng kỹ sư công nghệ thông tin, mà còn cho các lĩnh vực khác, khi các bạn cũng cần được đào tạo để biết cách sử dụng AI một cách hiệu quả.

GS-TS Huỳnh Văn Nam, công tác tại Trường sau Đại học Khoa học và Công nghệ tiên tiến thuộc Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST), kiêm Tổng biên tập Tạp chí quốc tế về Khoa học hệ thống và tri thức (IJKSS), cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Ông cho rằng sinh viên không cần phải lo lắng quá nhiều về thị trường lao động, miễn là các bạn được đào tạo những kỹ năng cơ bản và cần thiết để thích nghi, cũng như biết cách sử dụng AI hiệu quả cho công việc.

Theo GS-TS Huỳnh Văn Nam, nhu cầu nhân lực không quá bi quan khi Chính phủ đã thông qua chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Điều này cho thấy sự quan tâm và đầu tư vào việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp tương lai. Hội thảo ICCIES 2025 đã nhận được hơn 200 tham luận từ các tác giả ở 36 quốc gia, trong đó 115 bài được chọn đăng trong 4 tập kỷ yếu của hội nghị. Điều này cho thấy sự quan tâm và đóng góp của cộng đồng quốc tế vào việc phát triển và chia sẻ kiến thức về tính toán thông minh trong khoa học kỹ thuật.

Làn sóng sa thải trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Mỹ đã bắt đầu từ quyết định của New Leaf Energy, một công ty năng lượng mặt trời có trụ sở tại bang Massachusetts. Họ đã quyết định cắt giảm 41 nhân viên, tương đương với gần 20% lực lượng lao động của mình, trong tổng số 217 nhân viên. Theo CEO Dan Berwick, việc cắt giảm nhân sự này là cần thiết để công ty có thể duy trì sự ổn định trong bối cảnh chính sách năng lượng tái tạo của chính phủ liên bang đang trải qua những thay đổi quan trọng.

Những thay đổi trong chính sách năng lượng tái tạo của Mỹ bắt nguồn từ Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) dưới thời Tổng thống Joe Biden, cho phép các hộ gia đình lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời được hưởng tín dụng thuế liên bang lên đến 30% tổng chi phí lắp đặt cho đến năm 2032. Tuy nhiên, một điều khoản quan trọng trong đạo luật này, còn được biết đến với tên gọi khác do chính quyền Tổng thống Donald Trump đưa ra, yêu cầu các dự án phải bắt đầu xây dựng trước tháng 7 năm 2026 để được hưởng chính sách ưu đãi.

Sự không chắc chắn về chính sách đã khiến nhiều công ty trong lĩnh vực năng lượng tái tạo phải thu hẹp quy mô hoạt động. New Leaf Energy không phải là công ty duy nhất trải qua làn sóng sa thải. Pine Gate Renewables, một nhà phát triển dự án năng lượng mặt trời và lưu trữ tại Bắc Carolina, cũng được cho là đã sa thải 15% nhân sự của mình. Tương tự, Southern Energy Management cũng đang cân nhắc kế hoạch sa thải từ 50 đến 55 nhân viên.

Các chuyên gia dự báo rằng nếu không có khoản tín dụng thuế, chỉ khoảng 30% trong số các dự án năng lượng mặt trời đã được lên kế hoạch có thể cung cấp mức giá cạnh tranh và được kỳ vọng sẽ tồn tại. Con số này đối với các dự án điện gió là 57%. Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời ước tính rằng khoảng 300.000 người trong lĩnh vực này sẽ mất việc trong vài năm tới. Riêng tại bang Massachusetts, số lao động mất việc dự kiến lên tới 6.100 người. Frank Callahan, chủ tịch Công đoàn Xây dựng Massachusetts, bày tỏ quan ngại rằng đạo luật mới sẽ loại bỏ hàng ngàn cơ hội việc làm. Ông cũng cho biết một số dự án điện gió ngoài khơi đã bị đình trệ và nhiều dự án khác có thể bị hoãn lại.

Một số chuyên gia nhận định rằng đạo luật này dường như là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng mất việc làm lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Công ty nghiên cứu Energy Innovation dự báo rằng đạo luật này có thể khiến công suất điện của Mỹ giảm 300 GW vào thời điểm nhu cầu điện đang tăng trở lại sau hai thập niên, do sự phát triển của trung tâm dữ liệu và công nghệ trí tuệ nhân tạo. Do đó, các công ty và chuyên gia đang kêu gọi sự cần thiết của một chính sách năng lượng tái tạo ổn định và dài hạn để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp này.

Bloomberg đã có một bài viết về vấn đề này, nêu rõ ảnh hưởng của các chính sách năng lượng tái tạo lên thị trường lao động và ngành công nghiệp năng lượng.