Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Tỉnh Đoàn Gia Lai đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc triển khai các hoạt động hỗ trợ người dân trong lĩnh vực chuyển đổi số. Với sự tham gia của 2.251 đoàn viên, thanh niên làm lực lượng nòng cốt, 143 “Tổ công nghệ số thanh niên” và “Tổ bình dân học vụ số” đã được thành lập và hoạt động hiệu quả trên địa bàn tỉnh.

Đặc biệt, tại 7 xã biên giới, mỗi xã đã duy trì 1 đội thanh niên tình nguyện thường xuyên túc trực tại bộ phận một cửa để hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính. Các đội hình này đã chủ động ra quân tuyên truyền, hướng dẫn tổ chức, doanh nghiệp và người dân đăng ký, sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 2 trên ứng dụng VNeID, cũng như hỗ trợ đăng ký chữ ký số cá nhân, tài khoản thanh toán điện tử…

Nhờ đó, tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến trên địa bàn tỉnh đã có bước chuyển biến rõ rệt. Tính đến nay, toàn tỉnh đã tiếp nhận 163.185 hồ sơ thủ tục hành chính. Trong đó, 128.353 hồ sơ được tiếp nhận trực tuyến, còn lại 34.832 hồ sơ tiếp nhận trực tiếp. Đáng chú ý, có đến 106.177 hồ sơ đã được giải quyết và trả kết quả đúng hoặc trước hạn, đạt tỷ lệ 97,65%. Hiện tại, 51.693 hồ sơ đang được tiếp tục xử lý.

Bên cạnh việc hỗ trợ tại bộ phận một cửa, Tỉnh Đoàn Gia Lai còn chỉ đạo triển khai hơn 58 đội hình lưu động với hơn 748 đoàn viên, thanh niên đến tận các khu phố, thôn xóm, bản làng để hỗ trợ người dân, đặc biệt là trong việc hoàn thiện hồ sơ nhận trợ cấp hưu trí. Ngoài các hoạt động hỗ trợ người dân trong thực hiện dịch vụ công, Tỉnh Đoàn Gia Lai cũng đẩy mạnh các hoạt động tình nguyện hè. Cụ thể, đã thành lập 4 đội hình thanh niên tình nguyện với sự tham gia của sinh viên các trường đại học, cao đẳng và các lực lượng vũ trang, ra quân tại các xã vùng sâu, vùng xa.

Theo lãnh đạo Tỉnh Đoàn Gia Lai, việc phát huy vai trò xung kích của tuổi trẻ trong công cuộc chuyển đổi số không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả cải cách hành chính mà còn lan tỏa tinh thần tình nguyện, sáng tạo của thanh niên Gia Lai trong công cuộc xây dựng chính quyền số và phục vụ người dân ngày càng tốt hơn. Tuổi trẻ Gia Lai đã và đang khẳng định vai trò của mình trong việc hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong lĩnh vực chuyển đổi số.

Ngày 21/7, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã tổ chức Diễn đàn thanh niên với xã hội số và tập huấn các đội hình thanh niên tình nguyện hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền điện tử 2 cấp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Sự kiện này thu hút hơn 250 đại biểu đại diện cho trên 400.000 thanh niên đến từ các đơn vị Đoàn, Hội trên địa bàn toàn tỉnh.

Diễn đàn được kết nối trực tuyến đến điểm cầu các Đoàn xã, phường trên địa bàn tỉnh. Phát biểu khai mạc Diễn đàn, đồng chí Phạm Thị Thu Hiền, Bí thư Tỉnh đoàn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh nhấn mạnh: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã đặt thanh niên ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người. Thanh niên được xác định là lực lượng tiên phong, đi đầu trong việc đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số đã và đang trở thành những lĩnh vực then chốt, tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống kinh tế – xã hội. Với vai trò là lực lượng tiên phong, tuổi trẻ Thái Nguyên đứng trước những cơ hội để vươn mình trong kỷ nguyên số, song song với đó là những khó khăn, thách thức.

Tại chương trình, Câu lạc bộ thanh niên số tỉnh Thái Nguyên chính thức ra mắt với 20 thành viên là những cán bộ đoàn cốt cán đại diện cho các đoàn viên, thanh niên địa bàn dân cư, thanh niên công chức viên chức, thanh niên lực lực vũ trang, thanh niên nông thôn, công nhân, đô thị, học sinh, sinh viên, giảng viên trẻ. Các thành viên trong Câu lạc bộ sẽ là những hạt nhân tiêu biểu trong triển khai, thực hiện và đẩy mạnh hoạt động “bình dân học vụ số”, hỗ trợ chính quyền 2 cấp hoạt động hiệu quả trong thời gian tới.

Cũng tại Diễn đàn, các đoàn viên, thanh niên đã được chia sẻ những nội dung xoay quanh chủ đề “Thanh niên Thái Nguyên với xã hội số: Cơ hội, thách thức và giải pháp”; đồng thời được tập huấn kỹ năng ứng dụng công nghệ số, AI trong học tập và lao động; hướng dẫn triển khai hỗ trợ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở.

Nhân dịp này, Công ty Mobifone đã trao biển tượng trưng hỗ trợ 100 triệu đồng cho Tỉnh đoàn Thái Nguyên để triển khai xây dựng 2 công trình thanh niên số hóa di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh. Sự hỗ trợ này nhằm mục đích đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số và bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa của địa phương.

Thông qua Diễn đàn, Tỉnh đoàn Thái Nguyên hy vọng sẽ tạo ra một sân chơi bổ ích cho thanh niên, giúp họ nắm bắt được những cơ hội và thách thức trong xã hội số, từ đó đóng góp vào sự phát triển của tỉnh nhà. Các hoạt động của Diễn đàn cũng thể hiện sự quan tâm của Tỉnh đoàn đối với việc bồi dưỡng, phát huy nguồn lực thanh niên trong thời đại mới.

Trước đó, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã triển khai nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ thanh niên trong lĩnh vực công nghệ số, như tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn về kỹ năng số, ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập và lao động. Những nỗ lực này của Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho thanh niên trên địa bàn tỉnh.

Chiều ngày 21 tháng 7, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã long trọng tổ chức Diễn đàn thanh niên Thái Nguyên với xã hội số. Sự kiện này đã thu hút hơn 250 đoàn viên thanh niên đại diện cho hơn 400.000 thanh niên từ các đơn vị đoàn, hội của tỉnh tham gia. Đến dự diễn đàn có các đồng chí lãnh đạo gồm Đinh Quang Tuyên, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh; Đồng Văn Lưu, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh.

Tại diễn đàn, các đại biểu và đoàn viên thanh niên đã được cung cấp thông tin về xu hướng xã hội số và kết quả triển khai phong trào bình dân học trí tuệ nhân tạo (AI) trong thanh niên thời gian qua. Đồng thời, họ cũng được tập huấn về triển khai áp dụng công nghệ số và AI trong học tập, làm việc cũng như hoạt động hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp và dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở.

Ngoài ra, Câu lạc bộ Thanh niên số tỉnh Thái Nguyên cũng đã tổ chức Lễ ra mắt. Câu lạc bộ này được thành lập với mục đích tạo điều kiện cho thanh niên tỉnh Thái Nguyên có thể cùng nhau học tập, nghiên cứu và phát triển các công nghệ số, trí tuệ nhân tạo.

Trong khuôn khổ sự kiện, Tỉnh đoàn đã trao tặng công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử” và trao giải Cuộc thi ảnh và video clip “Hương sắc xứ Trà” năm 2025. Công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử” là một trong những hoạt động thiết thực nhằm phát huy vai trò của thanh niên trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

Cuộc thi ảnh và video clip “Hương sắc xứ Trà” là một hoạt động văn hóa, du lịch nhằm quảng bá hình ảnh, vẻ đẹp của tỉnh Thái Nguyên. Các tác phẩm tham gia cuộc thi đều thể hiện sự sáng tạo và tài năng của các tác giả, qua đó thể hiện tình yêu và niềm tự hào về quê hương.

Trong thời đại số, việc phát triển bền vững phụ thuộc vào nhiều yếu tố, và văn hóa số đang nổi lên như một chìa khóa quan trọng. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã trình bày về vai trò then chốt của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số.

TS Nguyễn Thị Trang nhấn mạnh rằng văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Để có một nền kinh tế số phát triển, trước hết phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Văn hóa số đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cách thức con người tương tác, làm việc và sống trong môi trường số.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống.

Chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. TS Nguyễn Thị Trang nhấn mạnh rằng một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và internet, việc xây dựng văn hóa số đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia. Văn hóa số không chỉ phản ánh cách thức con người sống và làm việc trong môi trường số mà còn đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam cần tập trung vào xây dựng văn hóa số để có thể tận dụng tối đa cơ hội và vượt qua thách thức. Việc xây dựng văn hóa số cần được thực hiện một cách toàn diện, từ nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của văn hóa số, đến việc xây dựng các quy định và chính sách cụ thể hỗ trợ sự phát triển của văn hóa số.

Có thể thấy, văn hóa số có vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi số và phát triển bền vững. Bằng cách tập trung vào việc xây dựng văn hóa số, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường số an toàn, lành mạnh và tích cực, từ đó thúc đẩy sự phát triển của kinh tế, xã hội và văn hóa.