Công an TP. Hồ Chí Minh vừa triệt phá thành công hai đường dây khai thác đá trái phép với quy mô lớn, tổ chức chặt chẽ, thu lợi bất chính lên tới hàng chục tỷ đồng. Ngày 1/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Hồ Chí Minh cho biết đã khởi tố hai vụ án, khởi tố bị can và thực hiện lệnh bắt tạm giam các đối tượng liên quan về tội ‘Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên’.

Theo đó, vụ án thứ nhất liên quan đến Vũ Đức Sơn (sinh năm 1981, trú tại xã Hồ Tràm). Sơn đã xin giấy phép cải tạo thửa đất trồng cây lâu năm tại thôn Bà Rịa, xã Hồ Tràm vào tháng 3/2025. Tuy nhiên, thay vì thực hiện đúng mục đích, Sơn đã tiến hành khai thác hơn 26.440m³ đá khối đá tự nhiên để bán ra thị trường, thu lợi bất chính nhiều tỷ đồng. Tại thời điểm bị phát hiện, vẫn còn 2.240m³ đá mà các đối tượng chưa tiêu thụ.

Song song với đó, cơ quan chức năng cũng phát hiện nhiều sai phạm liên quan đến dự án nạo vét hồ Đá Đen của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đại Nguyên. Dự án này được vợ chồng Trần Văn Tuấn và Phạm Thị Hồng Ngọc quản lý. Từ năm 2023, khi phát hiện trong lòng hồ có lớp đá đen, Trần Văn Tuấn đã xin hồ sơ để ký hợp đồng cung cấp đá cho các đối tác dưới danh nghĩa ‘đá phong hóa’ hoặc ‘đất phong hóa loại 1’, nhằm che giấu hoạt động khai thác trái phép. Hồ sơ điều tra của cơ quan chức năng ghi nhận tổng khối lượng đá đen bị khai thác và tiêu thụ lên tới hơn 365.000m³, tương đương gần 30 tỷ đồng.

Đáng chú ý, Nguyễn Việt Hà, Giám đốc Ban Quản lý dự án của Công ty Đại Nguyên, cũng bị xác định có hành vi ‘tiếp tay’ cho hoạt động khai thác trái phép.

Cơ quan chức năng nhận định cả hai vụ việc đều cho thấy thủ đoạn tinh vi và sự coi thường pháp luật của các đối tượng, nhằm mục đích khai thác khoáng sản trái phép để thu lợi bất chính. Hiện tại, Công an TP. Hồ Chí Minh đang tiếp tục mở rộng điều tra và kiên quyết xử lý các hành vi khai thác trái phép, gây thất thoát tài nguyên và ảnh hưởng đến an ninh, trật tự cũng như môi trường sinh thái của thành phố.

Thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi kép quan trọng, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Trong giai đoạn này, các công nghệ số như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và chuỗi khối (Blockchain) đang hòa nhập với sinh thái học để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn.

GS. Yves Wautelet, chuyên gia đến từ Đại học KU Leuven (Bỉ), cho rằng mục tiêu của chuyển đổi kép là tận dụng tối đa sự kết hợp giữa công nghệ số và phát triển bền vững để tạo ra giá trị lớn hơn, không chỉ về kinh tế, mà còn về xã hội và môi trường. Theo ông, sự kết hợp này có thể giúp tạo ra các giải pháp sáng tạo và bền vững cho các thách thức toàn cầu.

Một ví dụ điển hình về mô hình kinh tế tuần hoàn là Circulise, một sự kết hợp giữa mô hình quản lý, kinh tế, và công nghệ để mang lại giá trị bền vững và tuần hoàn. Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo, chuyên tái trồng rừng và cải thiện sinh kế người dân địa phương, là một trong những ví dụ điển hình. Dự án này tích hợp công nghệ IoT và bản sao số (digital twins) để giám sát, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, và xây dựng lòng tin các bên liên quan. Kết quả là khoảng 6 triệu cây được trồng, và cộng đồng địa phương tham gia với vai trò ‘người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên’ (resource prosumers).

Mô hình kinh tế tuần hoàn xoay quanh việc giảm thiểu chất thải, tận dụng tối đa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng, trong một nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng được nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó trong nền kinh tế lâu nhất có thể. Điều này có thể đạt được thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số, và sự chuyển dịch từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ.

Trên thế giới, đã có các dự án khác cho thấy công nghệ mới đang là trợ thủ đắc lực để thúc đẩy nhanh tiến trình và hiệu quả của kinh tế tuần hoàn. EY đang hợp tác với nhiều công ty triển khai công cụ AI phân tích chuỗi cung ứng, giúp giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm lượng phát thải carbon, và dự báo nhu cầu nhằm hạn chế sản xuất dư thừa và tồn kho. Plastic Bank (Canada) ứng dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành ‘tiền tệ’, cho phép người dân đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế, và các dịch vụ thiết yếu khác.

Hiện khoảng 27% các quốc gia đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30). Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản, và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào tình trạng suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

GS. Yves Wautelet cho biết sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu của xã hội cần được thể hiện một cách rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững, và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.