Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) đã đạt được một phát hiện quan trọng khi ghi nhận những hố đen đầu tiên đang ‘ngốn’ các ngôi sao trong các thiên hà bị bụi vũ trụ che khuất. Thông tin này được công bố trong một nghiên cứu trên tạp chí Astrophysical Journal Letters vào ngày 1/8.

Sử dụng khả năng quan sát hồng ngoại vượt trội của mình, JWST đã có thể nhìn xuyên qua lớp bụi dày đặc để phát hiện ra các sự kiện hiếm gọi là TDE (tidal disruption event), xảy ra khi một ngôi sao bị kéo vào quá gần một hố đen và bị kéo giãn thành đĩa khí nóng trước khi bị nuốt chửng.

Thông thường, TDE được phát hiện thông qua bức xạ tia X, cực tím hoặc ánh sáng khả kiến phát ra từ khí sao bị nung nóng. Tuy nhiên, trong môi trường đầy bụi, các tín hiệu này gần như bị chặn hoàn toàn.

Nhưng JWST đã tận dụng được khả năng phát ra ánh sáng hồng ngoại của bụi vũ trụ sau khi hấp thụ năng lượng, cho phép kính viễn vọng này phát hiện ra các tín hiệu đặc trưng.

Tiến sĩ Megan Masterson, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cho biết JWST gần như là cách duy nhất để nghiên cứu các hố đen đang ăn sao nhưng bị bụi che kín.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng JWST để tập trung vào 4 trường hợp tiềm năng và phát hiện ra các nguyên tử bị ion hóa mạnh – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy có bức xạ năng lượng cao từ hố đen đang hoạt động.

Đồng thời, dấu vết của bụi silicat cũng cho thấy các sự kiện này nhiều khả năng liên quan đến các hố đen ‘ngủ yên’ vừa tỉnh dậy để ‘ăn nhẹ’ một ngôi sao.

Mô phỏng máy tính sau đó đã xác nhận các quan sát của JWST hoàn toàn phù hợp với kịch bản TDE.

Phát hiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách các hố đen hoạt động trong môi trường nhiều bụi – vốn chiếm phần lớn vũ trụ, mà còn mở ra một phương pháp mới để ‘nhìn thấy’ những hố đen từ trước đến nay gần như vô hình.

Người Thiên văn Việt Nam có Cơ hội Quan sát Trăng Lưỡi Liềm gần Cụm Sao Pleiades vào Rạng Sáng 22/7

Đến rạng sáng ngày 22/7, những người yêu thích thiên văn tại Việt Nam sẽ có cơ hội quan sát một sự kiện thiên văn thú vị, khi trăng lưỡi liềm xuất hiện gần cụm sao Pleiades, hay còn gọi là Thất Nữ. Mặc dù không có hiện tượng che khuất xảy ra như tại Bắc Mỹ vào ngày 20/7 vừa qua, sự kiện giao hội này vẫn sẽ mang đến một cảnh tượng tuyệt đẹp cho những ai đam mê ngắm sao.

Cụm sao Pleiades, hay Thất Nữ, là một trong những cụm sao dễ nhận diện nhất trên bầu trời đêm. Với ánh sáng xanh dịu nhẹ, cụm sao này thường được quan sát rõ nhất từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau. Tuy nhiên, vào những tháng mùa hè ở Bắc bán cầu, bao gồm cả Việt Nam, cụm sao này cũng có thể xuất hiện gần đường chân trời. Là một phần của chòm sao Kim Ngưu, Pleiades có cấp sao biểu kiến là 1,6, khiến nó trở thành một trong những cụm sao mở sáng nhất trên bầu trời.

Cụm sao Pleiades là một nhóm các ngôi sao được liên kết lỏng lẻo bởi lực hấp dẫn, và tất cả các ngôi sao trong cụm sao này đều được hình thành cùng một lúc. Thần thoại Hy Lạp về Pleiades là một trong những câu chuyện thú vị nhất về cụm sao này. Theo thần thoại, Pleiades là bảy cô con gái của Titan Atlas và nữ thần biển Pleione. Các chị em này đã được biến thành những vì sao và đặt trên bầu trời để bảo vệ họ khỏi sự truy đuổi của thợ săn Orion.

Mặc dù được gọi là cụm sao ‘bảy chị em’, nhưng thông thường chỉ có 6 ngôi sao có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Điều này đã làm nảy sinh bí ẩn về ‘Pleiades thất lạc’. Tuy nhiên, dưới góc độ thiên văn, Merope là một trong những ngôi sao sáng nhất trong cụm sao. Với sự kiện giao hội giữa mặt trăng và cụm sao Pleiades vào rạng sáng ngày 22/7, người Việt sẽ có cơ hội tuyệt vời để quan sát và khám phá vẻ đẹp của bầu trời đêm.

Những người yêu thích thiên văn có thể tận dụng cơ hội này để ngắm nhìn cụm sao Pleiades và tìm hiểu thêm về thần thoại cũng như các đặc điểm thiên văn của nó. Sự kiện giao hội này sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ cho những ai đam mê khám phá vũ trụ và vẻ đẹp của bầu trời.

Cụm sao Thất Nữ hay Pleiades là những cụm sao mở nổi tiếng, việc quan sát chúng không chỉ giúp chúng ta hiểu thêm về vũ trụ mà còn kết nối với những câu chuyện thần thoại phong phú từ các nền văn hóa khác nhau.