Đèn ban ngày, hay còn gọi là đèn chiếu sáng ban ngày (DRLs), đang trở thành một tính năng an toàn ngày càng phổ biến trên các phương tiện hiện đại. Loại đèn LED có cường độ ánh sáng thấp này được bố trí ở phần đầu xe, thường nằm gần hoặc xung quanh cụm đèn pha. Mục đích chính của DRLs là giúp các phương tiện khác, người đi bộ, người đi xe đạp và những người tham gia giao thông dễ dàng nhận diện xe trong điều kiện ban ngày, đặc biệt khi trời nhiều mây, có sương mù hay vào thời điểm chạng vạng.

So với đèn định vị, DRLs có độ sáng vượt trội hơn nhưng vẫn không thể sánh bằng đèn pha. Tuy nhiên, ánh sáng từ DRLs đủ mạnh để giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những chiếc xe sử dụng đèn chiếu sáng ban ngày có nguy cơ gặp tai nạn chết người vào ban ngày thấp hơn 5% so với những xe không được trang bị. Đặc biệt, trong các vụ tai nạn đơn phương liên quan đến người đi xe đạp, người đi bộ hoặc các đối tượng không tham gia giao thông, nguy cơ tử vong giảm tới 12%. Điều này cho thấy đèn chiếu sáng ban ngày không chỉ là một chi tiết thiết kế mà còn là một yếu tố quan trọng góp phần nâng cao an toàn khi lái xe.

Trên hầu hết các dòng xe hiện đại, đèn chiếu sáng ban ngày hoạt động một cách tự động. Khi người lái khởi động động cơ, đèn sẽ bật sáng và tự động tắt khi đèn pha được kích hoạt. Việc sử dụng loại đèn này không đòi hỏi người lái phải thực hiện thao tác phức tạp. Chỉ cần vặn chìa khóa hoặc nhấn nút khởi động, đèn sẽ tự động vận hành.

Tuy nhiên, đèn chiếu sáng ban ngày không phù hợp để lái xe ban đêm. Cường độ ánh sáng của DRLs không đủ để chiếu sáng đường một cách hiệu quả khi di chuyển trong điều kiện ban đêm. Đèn chiếu sáng ban ngày không thể thay thế đèn pha, bất kể xe được trang bị đèn pha công nghệ HID hay LED. Một điểm đáng chú ý khác là khi DRLs hoạt động, đèn hậu sẽ không sáng. Đèn hậu chỉ được kích hoạt khi đèn pha hoặc đèn định vị bật lên. Việc lái xe mà đèn hậu không hoạt động là vi phạm pháp luật tại nhiều quốc gia, đặc biệt trong điều kiện ban đêm hoặc khi thời tiết bất lợi như mưa lớn hay sương mù dày đặc.

Thiết kế của DRLs hướng ánh sáng về phía trước thay vì chiếu xuống dưới như đèn pha hay đèn sương mù. Mục tiêu chính của loại đèn này là tăng khả năng nhận diện xe từ các phương tiện khác, chứ không phải để chiếu sáng đường đi như hai loại đèn còn lại.

Tại Hoa Kỳ, mặc dù các nghiên cứu từ Cơ quan An toàn Giao thông Đường bộ Quốc gia khẳng định đèn chiếu sáng ban ngày giúp giảm thiểu tai nạn và va chạm, chính phủ Hoa Kỳ hiện không bắt buộc các phương tiện đường bộ phải trang bị loại đèn này. Trong khi đó, Canada đã áp dụng quy định yêu cầu tất cả xe mới phải có DRLs từ năm 1989. Tương tự, Liên minh Châu Âu cũng đặt ra quy định bắt buộc đối với mọi ô tô, xe tải và xe van mới được bán từ năm 2012.

Người dùng tại Hoa Kỳ vẫn có thể lắp đặt DRLs cho những chiếc xe cũ nếu sẵn sàng chi trả thêm chi phí. Một bộ DRL thông thường có giá từ 50 đến 200 đô la, và thời gian lắp đặt thường kéo dài từ ba đến bốn giờ, tùy thuộc vào hãng xe và mẫu xe. Việc cân nhắc lắp đặt DRLs có thể là một lựa chọn sáng giá cho những người muốn tăng cường an toàn khi lái xe.

Các thành phố trên thế giới đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí bằng cách thiết lập các vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ) hoặc vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ). Mục tiêu của những khu vực này là hạn chế phương tiện giao thông chạy xăng dầu, từ đó giảm lượng khí thải và cải thiện chất lượng môi trường.

Nhiều thành phố lớn trên thế giới đã và đang triển khai các vùng không phát thải để bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân. Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) cho rằng việc triển khai ZEZ không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn mang lại lợi ích kinh tế và xã hội. Nếu được thiết kế hợp lý, ZEZ có thể giúp giảm số lượng phương tiện giao thông, giảm tắc nghẽn và thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện.

Các chuyên gia đánh giá cao tiềm năng của ZEZ nhưng cũng chỉ ra một số thách thức và e ngại về tác động kinh tế – xã hội. Ví dụ, chi phí mua xe điện hoặc khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ vận chuyển có thể ảnh hưởng đến người dân thu nhập thấp hoặc các nhóm dễ bị tổn thương.

Một số thành phố tiên phong trong việc triển khai ZEZ bao gồm Rotterdam, Amsterdam (Hà Lan), London, Oxford (Anh), Brussels (Bỉ), Santa Monica, Los Angeles (Mỹ), Oslo (Na Uy) và một số thành phố tại Trung Quốc. Những thành phố này đã đưa ra nhiều cách làm hiệu quả, có thể được xem là bài học kinh nghiệm cho những đô thị khác.

Để triển khai ZEZ, một số thành phố đã bắt đầu bằng việc nâng cấp từ vùng phát thải thấp lên không phát thải. Các thành phố như Amsterdam và Paris đã đặt mục tiêu trở thành ZEZ vào năm 2030. Theo Hội đồng Quốc tế về Giao thông Vận tải Sạch (ICCT), vùng không phát thải có thể là bước tiếp theo từ các vùng phát thải thấp hiện có.

Một số thành phố đã bắt đầu bằng việc áp dụng ZEZ cho xe tải và xe giao hàng. Chẳng hạn, Amsterdam sẽ áp dụng ZEZ cho xe tải và xe van trong khu vực nội đô vào năm 2025. Tương tự, Đông Quan và Hàng Châu (Trung Quốc) đang cấm xe tải chạy diesel đi vào ZEZ.

Để đảm bảo việc triển khai ZEZ không gây gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa hay ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế – xã hội đô thị, các thành phố cần đảm bảo rằng việc thiết kế ZEZ được thực hiện một cách hợp lý. Việc triển khai ZEZ ở quy mô nhỏ cũng là một cách tiếp cận hợp lý, như cách của Thâm Quyến.

Thâm Quyến đã thiết lập 10 khu ZEZ vào năm 2018, với tổng diện tích 22 km2. Các khu vực này được bố trí tại trung tâm các quận nội thành, nơi thường xuyên ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí cao, ùn tắc giao thông và thiếu hụt chỗ đỗ xe.

Để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, các thành phố như Rotterdam đã mở rộng phạm vi các khoản trợ cấp mua xe tải điện và tư vấn chi phí. Rotterdam cũng áp dụng giai đoạn chuyển tiếp kéo dài để giúp các doanh nghiệp chuẩn bị và có thêm thời gian chờ giá xe điện giảm.

WRI cho rằng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí, giảm rủi ro sức khỏe cho con người và cắt giảm lượng phát thải gây hại cho khí hậu và môi trường. Triển khai ZEZ có thể là thách thức nhưng các thành phố như Amsterdam, Thâm Quyến và Rotterdam đã chứng minh rằng hoàn toàn khả thi.

Tổng kết lại, việc triển khai ZEZ là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hợp tác giữa các bên liên quan để đảm bảo rằng ZEZ được triển khai một cách hiệu quả và công bằng.