Một nhà nghiên cứu bảo mật mới đây đã đưa ra cảnh báo rằng thế hệ phần mềm độc hại tiếp theo có thể đang ẩn mình trong chính các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là trong các ứng dụng được người dùng tin tưởng. Hariharan Shanmugam, chuyên gia bảo mật, cho rằng mã độc có thể lặng lẽ ẩn náu trong các mô hình AI như công cụ Core ML của Apple, thay vì tập trung vào các cuộc tấn công tức thời bằng AI.

Ông Shanmugam sẽ trình bày nghiên cứu của mình về cách các mô hình AI có thể bị ‘vũ khí hóa’ mà không cần đến lỗ hổng phần mềm tại hội nghị bảo mật Black Hat USA 2025 vào ngày 7 tháng 8. Vấn đề hiện tại là phần lớn các công cụ bảo mật không được thiết kế để quét sâu vào bên trong mô hình học máy hoặc thư viện AI, nơi mà mã độc có thể bị giấu kín trong hình ảnh hoặc tệp âm thanh.

Shanmugam đã phát triển một framework tấn công có tên MLArc, sử dụng chính các thành phần học máy của Apple để thực hiện kiểm soát và ra lệnh (Command & Control – C2). Bằng cách tận dụng Core ML, Vision (xử lý ảnh) và AVFoundation (xử lý âm thanh), mã độc có thể ẩn mình dưới dạng dữ liệu hợp pháp, lọt qua mọi hệ thống kiểm tra và thậm chí được kích hoạt mà không để lại dấu vết nào rõ ràng.

Điều đáng lo ngại là những cuộc tấn công như vậy không cần bất kỳ lỗi nào trong hệ thống Apple hay ứng dụng AI. Thay vào đó, kẻ tấn công có thể phát hành một ứng dụng AI ‘trông có vẻ hợp pháp’, được lưu hành công khai trên các kho phần mềm, nhưng bên trong lại chứa mã độc giấu kín. Khi ứng dụng chạy, payload độc hại sẽ được thực thi hoàn toàn trong bộ nhớ, tránh xa mọi bộ quét truyền thống.

Shanmugam cảnh báo rằng bất kỳ tổ chức nào cũng có thể trở thành nạn nhân nếu vô tình tích hợp một mô hình AI bị ‘nhiễm độc’. Đây là rủi ro nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng phần mềm hiện đại, nơi AI ngày càng được dùng phổ biến trong ảnh, âm thanh, chatbot, và nhiều ứng dụng khác.

Ông gọi đây là một chiến thuật ‘nhóm đỏ’ nhằm giúp cộng đồng bảo mật nhận ra rằng mô hình AI không chỉ là dữ liệu thụ động, mà có thể trở thành kênh truyền tải dữ liệu nguy hiểm. Ông sẽ công bố các chỉ số xâm nhập (IoC) liên quan trong blog nghiên cứu của mình cùng thời điểm với buổi thuyết trình.

‘Thế hệ cấy ghép độc hại tiếp theo đang tìm nơi ẩn náu trong AI, và hiện tại chúng ta chưa đủ sẵn sàng để phát hiện,’ ông kết luận.

Ngày 21/7, tại Hà Nội, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTTDL), ông Trần Hoàng, đã có buổi làm việc với đoàn công tác của tập đoàn Adobe (Hoa Kỳ). Đoàn công tác do ông Armand Jr Gacho, Trưởng nhóm Tư vấn giấy phép khu vực Đông Nam Á của tập đoàn dẫn đầu. Cùng dự buổi làm việc còn có Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ VHTTDL, ông Trần Nhất Hoàng.

Tại buổi làm việc, hai bên đã trao đổi về vấn đề bảo vệ sở hữu trí tuệ trên môi trường kỹ thuật số và nâng cao nhận thức về an ninh mạng. Ông Armand Jr Gacho cảm ơn sự đón tiếp thân tình từ phía Bộ VHTTDL và cho biết rằng, sau đại dịch Covid-19, việc ứng dụng công nghệ vào các lĩnh vực của đời sống đã được đẩy mạnh tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Đại diện Adobe thông tin rằng, thời gian qua, Adobe đã làm việc với nhiều đối tác của Việt Nam để đảm bảo vấn đề thực thi bản quyền trên môi trường số. Tuy nhiên, vấn đề vi phạm bản quyền ứng dụng công nghệ vẫn còn những diễn biến phức tạp do tính chất xuyên biên giới. Ông Armand Jr Gacho lấy ví dụ về các phần mềm của Adobe, một số phần mềm của tập đoàn được rao bán trên các sàn thương mại điện tử hoạt động tại Việt Nam, nhưng không được cung cấp từ nguồn chính thức. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về an ninh mạng và vi phạm nghiêm trọng vấn đề về bản quyền.

Adobe mong muốn được tăng cường hợp tác với các cơ quan quản lý của Việt Nam, trong đó có Bộ VHTTDL, nhằm ngăn chặn vấn đề này. Không chỉ với những phần mềm của tập đoàn, Adobe sẵn sàng phối hợp, đưa ra những tư vấn nhằm giúp Việt Nam nâng cao năng lực bảo vệ và khai thác bản quyền.

Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Trần Hoàng cho biết, nhiều phần mềm của Adobe được sử dụng phổ biến tại Việt Nam và đã có những đóng góp thiết thực vào sáng tạo nội dung, góp phần phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam. Lãnh đạo Bộ VHTTDL đã có nhiều chỉ đạo về việc phải tăng cường các hoạt động bảo vệ bản quyền theo đúng các quy định của pháp luật và những điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Ông Trần Hoàng cũng nhấn mạnh, Việt Nam coi bảo vệ, thực thi quyền sở hữu trí tuệ là một trong những “mấu chốt” trong phát triển công nghiệp văn hóa. Việc thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ là nhằm tạo ra những lợi ích hài hòa cho các bên và cả chính người tiêu dùng. Hiện tại, Việt Nam đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ; tuyên truyền nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ, quyền tác giả, quyền liên quan. Các cơ quan thực thi pháp luật đang phối hợp chặt chẽ để tiếp tục xử lý các hành vi vi phạm bản quyền.

Để công tác này diễn ra hiệu quả hơn, Cục trưởng Trần Hoàng mong muốn Adobe cùng các đối tác có sự phối hợp với Việt Nam trong chia sẻ thông tin; có những giải pháp nhằm tăng cường đưa sản phẩm chính thức đến với người tiêu dùng. Cùng với đó, Adobe có thể phối hợp với Bộ VHTTDL cùng các cơ quan liên quan nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ, tôn trọng tác quyền.