Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ (KH&CN) đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ. Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể nhằm nâng cao chất lượng và số lượng nguồn nhân lực KH&CN, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết để đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.

Thực trạng phát triển nguồn nhân lực KH&CN ở Việt Nam cho thấy một số thành tựu đáng kể. Số lượng nhân lực nghiên cứu và phát triển (R&D) đã tăng đều đặn, từ khoảng 112.583 người vào năm 2018 lên 197.887 người vào năm 2021. Đội ngũ nhà khoa học có trình độ cao cũng gia tăng, với số lượng cán bộ có trình độ sau đại học trong lĩnh vực KH&CN tăng đáng kể. Điều này cho thấy sự quan tâm và đầu tư của đất nước vào lĩnh vực KH&CN đã mang lại kết quả tích cực.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, vẫn còn một số hạn chế và thách thức cần được khắc phục. Tỷ lệ nhân lực R&D trên dân số còn thấp, chỉ đạt khoảng 8-9 người trên một vạn dân vào năm 2023. Năng suất lao động chưa cao, với năng suất lao động năm 2024 ước đạt khoảng 218 triệu đồng/lao động. Khoảng cách giữa đào tạo và yêu cầu thực tiễn vẫn còn lớn, với nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng sinh viên mới tốt nghiệp thường cần đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu công việc. Điều này cho thấy cần có sự điều chỉnh và cải thiện trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực KH&CN.

Để thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực KH&CN, cần thực hiện một số giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần đổi mới mạnh mẽ đào tạo và phát triển nhân lực KH&CN, bao gồm việc cập nhật chương trình đào tạo, tăng cường thực hành và gắn kết giữa nhà trường, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của thị trường lao động.

Ngoài ra, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài, bao gồm việc xây dựng thang lương, phụ cấp đặc thù và cạnh tranh. Đây là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân những người có tài năng trong lĩnh vực KH&CN. Tăng cường đầu tư và đa dạng hóa nguồn lực tài chính cho phát triển nhân lực KH&CN cũng là một giải pháp cần thiết, bao gồm việc phấn đấu đạt mức 1% GDP trong ngắn hạn và hướng tới 2% trong dài hạn.

Cuối cùng, xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực KH&CN. Điều này bao gồm việc thay đổi cách đánh giá, tạo không gian cho thử nghiệm và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Văn hóa đổi mới sáng tạo sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển của nguồn nhân lực KH&CN và góp phần nâng cao năng suất lao động.

Kết luận, phát triển nguồn nhân lực KH&CN là một nhiệm vụ quan trọng trong việc thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Với những nỗ lực và giải pháp quyết liệt, Việt Nam có thể xây dựng một đội ngũ nhân lực KH&CN chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế. Để biết thêm thông tin về các chính sách và chương trình phát triển nguồn nhân lực KH&CN tại Việt Nam, vui lòng tham khảo trang web của Bộ Khoa học và Công nghệ hoặc các nguồn thông tin khác.

Nhìn lại chặng đường 80 năm qua của đất nước ta, có thể thấy rằng tiêu ngữ ‘độc lập-tự do-hạnh phúc’ luôn gắn liền với Quốc hiệu và là mục tiêu, khát vọng, đích đến lớn nhất của Nhà nước ta. Báo Quân đội nhân dân mở chuyên mục ’80 năm hành trình độc lập-tự do-hạnh phúc’ nhằm nhìn lại những thành tựu của đất nước ta trong suốt 80 năm qua, đồng thời gợi mở những vấn đề đang đặt ra để thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Thời điểm mới thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1945, nền kinh tế Việt Nam vô cùng khó khăn, kiệt quệ. Trải qua 80 năm bền bỉ vượt mọi khó khăn, thách thức, trong đó có hàng chục năm chiến tranh, ngày nay, Việt Nam đã vươn lên thành nền kinh tế có quy mô GDP xếp thứ tư Đông Nam Á, đứng thứ 33 thế giới và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới.

Trong giai đoạn đầu sau khi giành được độc lập, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ưu tiên đẩy mạnh thực hiện đồng thời 3 cuộc chiến chống ‘giặc đói’, ‘giặc dốt’ và giặc ngoại xâm. Với chính sách đúng đắn và sự ủng hộ của toàn dân, nền kinh tế nước ta đã dần ổn định và phát triển.

Trong công cuộc đổi mới vĩ đại từ năm 1986, Đảng ta đã dũng cảm thực hiện chính sách đổi mới, chuyển sang vận hành cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa và hội nhập quốc tế. Nhờ vậy, các nguồn lực phát triển kinh tế-xã hội được bung ra mạnh mẽ. Kinh tế Việt Nam dần thoát khỏi khủng hoảng, ngày càng ổn định và phát triển.

Đến nay, nền kinh tế Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ với quy mô GDP đứng thứ 33 trên thế giới, đạt 476,3 tỷ USD; trở thành một trong 20 nền kinh tế hàng đầu thế giới về thương mại và thu hút đầu tư. Đặc biệt, trong giai đoạn nền kinh tế toàn cầu lâm vào tình trạng suy thoái, lạm phát cao do đại dịch Covid-19, Việt Nam đã nổi lên thành một điểm sáng nổi bật trên thế giới về thành tích phòng, chống dịch, phát triển kinh tế và ổn định vĩ mô.

Ngày nay, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của giai đoạn phát triển mới, mang tính quyết định tới sự thành công của nỗ lực vượt qua bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước phát triển, công nghiệp hiện đại, thu nhập cao. Với những chính sách mới và quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào một tương lai phát triển đầy xán lạn cho nền kinh tế nước nhà.

Chúng ta có thể tự hào về những thành tựu đã đạt được trong 80 năm qua, nhưng cũng cần phải nhận thức rõ những thách thức và hạn chế đang tồn tại. Việc phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân vẫn còn là một thách thức lớn. Tuy nhiên, với sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, cùng với sự nỗ lực và quyết tâm của toàn dân, chúng ta có thể vượt qua mọi khó khăn và đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Trong bối cảnh tình hình thế giới đang diễn biến phức tạp và nhanh chóng, Việt Nam cần phải tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới, tăng cường năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, chúng ta cần phải giữ vững ổn định chính trị, bảo vệ vững chắc độc lập và chủ quyền, và tiếp tục xây dựng nền kinh tế tự chủ và phát triển bền vững.

Với những bài học kinh nghiệm và thành tựu đã đạt được trong 80 năm qua, chúng ta có thể tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Chúng ta sẽ tiếp tục phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, và sẽ không ngừng phấn đấu để xây dựng một Việt Nam phát triển bền vững, thịnh vượng và hạnh phúc.