Các thành phố trên thế giới đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí bằng cách thiết lập các vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ) hoặc vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ). Mục tiêu của những khu vực này là hạn chế phương tiện giao thông chạy xăng dầu, từ đó giảm lượng khí thải và cải thiện chất lượng môi trường.

Nhiều thành phố lớn trên thế giới đã và đang triển khai các vùng không phát thải để bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân. Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) cho rằng việc triển khai ZEZ không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn mang lại lợi ích kinh tế và xã hội. Nếu được thiết kế hợp lý, ZEZ có thể giúp giảm số lượng phương tiện giao thông, giảm tắc nghẽn và thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện.

Các chuyên gia đánh giá cao tiềm năng của ZEZ nhưng cũng chỉ ra một số thách thức và e ngại về tác động kinh tế – xã hội. Ví dụ, chi phí mua xe điện hoặc khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ vận chuyển có thể ảnh hưởng đến người dân thu nhập thấp hoặc các nhóm dễ bị tổn thương.

Một số thành phố tiên phong trong việc triển khai ZEZ bao gồm Rotterdam, Amsterdam (Hà Lan), London, Oxford (Anh), Brussels (Bỉ), Santa Monica, Los Angeles (Mỹ), Oslo (Na Uy) và một số thành phố tại Trung Quốc. Những thành phố này đã đưa ra nhiều cách làm hiệu quả, có thể được xem là bài học kinh nghiệm cho những đô thị khác.

Để triển khai ZEZ, một số thành phố đã bắt đầu bằng việc nâng cấp từ vùng phát thải thấp lên không phát thải. Các thành phố như Amsterdam và Paris đã đặt mục tiêu trở thành ZEZ vào năm 2030. Theo Hội đồng Quốc tế về Giao thông Vận tải Sạch (ICCT), vùng không phát thải có thể là bước tiếp theo từ các vùng phát thải thấp hiện có.

Một số thành phố đã bắt đầu bằng việc áp dụng ZEZ cho xe tải và xe giao hàng. Chẳng hạn, Amsterdam sẽ áp dụng ZEZ cho xe tải và xe van trong khu vực nội đô vào năm 2025. Tương tự, Đông Quan và Hàng Châu (Trung Quốc) đang cấm xe tải chạy diesel đi vào ZEZ.

Để đảm bảo việc triển khai ZEZ không gây gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa hay ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế – xã hội đô thị, các thành phố cần đảm bảo rằng việc thiết kế ZEZ được thực hiện một cách hợp lý. Việc triển khai ZEZ ở quy mô nhỏ cũng là một cách tiếp cận hợp lý, như cách của Thâm Quyến.

Thâm Quyến đã thiết lập 10 khu ZEZ vào năm 2018, với tổng diện tích 22 km2. Các khu vực này được bố trí tại trung tâm các quận nội thành, nơi thường xuyên ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí cao, ùn tắc giao thông và thiếu hụt chỗ đỗ xe.

Để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, các thành phố như Rotterdam đã mở rộng phạm vi các khoản trợ cấp mua xe tải điện và tư vấn chi phí. Rotterdam cũng áp dụng giai đoạn chuyển tiếp kéo dài để giúp các doanh nghiệp chuẩn bị và có thêm thời gian chờ giá xe điện giảm.

WRI cho rằng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí, giảm rủi ro sức khỏe cho con người và cắt giảm lượng phát thải gây hại cho khí hậu và môi trường. Triển khai ZEZ có thể là thách thức nhưng các thành phố như Amsterdam, Thâm Quyến và Rotterdam đã chứng minh rằng hoàn toàn khả thi.

Tổng kết lại, việc triển khai ZEZ là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hợp tác giữa các bên liên quan để đảm bảo rằng ZEZ được triển khai một cách hiệu quả và công bằng.

Ngành hàng không đang đối mặt với thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường, đặc biệt là trong bối cảnh vệt khí thải từ các chuyến bay đóng góp hơn 35% vào tác động nóng lên toàn cầu của ngành. Vệt khí thải hình thành khi máy bay đạt đến độ cao khoảng 10.000-13.000 mét, nơi khí thải nóng từ động cơ ngưng tụ trong điều kiện lý tưởng, tạo ra những vệt khói trắng có thể tồn tại hàng giờ và biến thành mây ti nhân tạo, giữ nhiệt và làm Trái Đất ấm lên.

Để giải quyết vấn đề này, các công ty công nghệ như Google đã nỗ lực tích hợp tính năng phân loại rủi ro vệt khí thải vào ứng dụng của mình. Google Flights, một trong những công cụ tìm kiếm và đặt vé hàng không phổ biến nhất, đã bổ sung tính năng giúp hành khách đưa ra quyết định sáng suốt khi đặt vé dựa trên lượng khí thải CO₂ và mức độ rủi ro vệt khí thải. Dựa trên Mô hình Tác động Du lịch (Travel Impact Model API), hành khách có thể chọn chuyến bay ‘xanh’ phù hợp với tiêu chí môi trường của họ.

Mô hình này hoạt động dưới sự giám sát của một ủy ban cố vấn độc lập gồm các chuyên gia hàng đầu thế giới về hàng không và phát triển bền vững. Trước đó, Google đã giới thiệu Travel Impact Model vào năm 2021 nhưng đã tạm gỡ bỏ thông tin về vệt khí thải do thiếu độ chính xác dữ liệu cụ thể cho từng chuyến bay. Tuy nhiên, sau hai năm nghiên cứu và thử nghiệm, đội ngũ phát triển đã nâng cấp mô hình, sử dụng hệ thống tính toán ‘Contrail Energy Forcing’ để phân tích khả năng giữ nhiệt của vệt khí thải, từ đó mang lại thông tin chính xác hơn cho người dùng.

Không chỉ các công ty công nghệ như Google, mà các hãng hàng không cũng đang chủ động cắt giảm vệt khí thải thông qua việc tối ưu hóa đường bay. Dự án Contrails là một ví dụ điển hình về sự hợp tác giữa American Airlines và Google, giúp cắt giảm khoảng 54% lượng vệt khí thải trên một số tuyến bay cụ thể.

Ngoài ra, sự hợp tác giữa GE Aerospace và NASA Langley Research Center đã dẫn đến việc xây dựng bản đồ 3 chiều chi tiết về cách thức hình thành và biến mất của vệt khí thải, cung cấp dữ liệu quan trọng cho việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp giảm thiểu vệt khí thải trong tương lai.

Hiện tại, ngành hàng không chịu trách nhiệm khoảng 2,5% khí thải ra môi trường toàn cầu và 50% trong số này đến từ ngành du lịch. Với sự kết hợp mạnh mẽ giữa công nghệ tiên tiến và trí tuệ nhân tạo, ngành hàng không có tiềm năng lớn để giảm thiểu tác động môi trường. Việc áp dụng các mô hình dự đoán và phân tích như của Google và các dự án nghiên cứu về vệt khí thải hứa hẹn tạo ra một tương lai bay ‘sạch’ hơn, thân thiện với môi trường.

Qua những nỗ lực này, không chỉ ngành hàng không mà cả các bên liên quan khác có thể đánh giá và lựa chọn các chuyến bay có tác động tối thiểu đến môi trường. Từ đó, một xu hướng bay ‘xanh’ có thể được hình thành, đóng góp vào mục tiêu chung về giảm biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường toàn cầu.

Thông tin chi tiết về cách tích hợp mô hình tác động môi trường vào ứng dụng có thể được tìm thấy tại: https://developers.google.com/impact/integrate

Hãy theo dõi các cập nhật mới nhất về công nghệ và sáng kiến môi trường trong ngành hàng không để hiểu rõ hơn về những nỗ lực giảm thiểu tác động môi trường.