Trong bối cảnh hiện nay, hoàn thiện thể chế trở thành yêu cầu cấp thiết và điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực trung tâm cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực triển khai các nỗ lực nhằm hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng được đặt ra là xây dựng hạ tầng số với băng thông siêu rộng và dung lượng siêu lớn, đảm bảo phủ sóng 5G sâu rộng trên toàn quốc. Hạ tầng số được xác định là nền tảng chiến lược của quốc gia số, tương đương với hạ tầng giao thông và điện lực. Việc phổ cập hạ tầng số là điều kiện cần thiết cho sự phát triển của nền kinh tế số.

Chuyển đổi số cũng là một mục tiêu quan trọng, với việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo để xử lý dữ liệu số, hướng đến mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số. Quá trình chuyển đổi số cần tạo ra mức tăng trưởng kinh tế tương ứng từ 1-1,5%. Để đạt được mục tiêu này, việc quản lý khoa học theo kết quả đầu ra được xác định là hướng đi mới trong quản lý khoa học và công nghệ.

Theo đó, Nhà nước sẽ đầu tư 1 đồng cho nghiên cứu, nhưng yêu cầu kết quả nghiên cứu đó phải tạo ra ít nhất 10 đồng doanh thu mới. Khoa học và công nghệ phải hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Đổi mới sáng tạo được xác định là con đường để Việt Nam đưa khoa học và công nghệ ứng dụng vào cuộc sống. Đổi mới sáng tạo phải giúp Việt Nam tăng trưởng thêm 3% GDP mỗi năm. Để đạt được mục tiêu này, phát triển tài sản trí tuệ và chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc gia là hai nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới.

Đặc biệt, chuyển dịch quan trọng nhất trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ là chuyển từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa các kết quả nghiên cứu. Bộ Khoa học và Công nghệ đang đẩy mạnh hoàn thiện khung pháp lý cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ sẽ phải hoàn thành và thông qua 4 luật, bao gồm 1 luật mới và 3 luật sửa đổi. Thể chế đổi mới sẽ gắn nghiên cứu với thị trường và quốc tế. Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi sẽ tạo ra sự thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu với mục tiêu là tạo ra nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị.

Lượt sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ sẽ biến các kết quả nghiên cứu này thành tài sản trí tuệ để giao dịch được. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng bây giờ là lúc phải hành động quyết liệt và hiệu quả, làm thật nhiều, làm những việc lớn, hướng đến kết quả cuối cùng là tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nâng cao năng lực quản trị quốc gia.

Việt Nam hiện có gần 76.000 doanh nghiệp công nghệ số, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5. Đây là một trong những tín hiệu tích cực trong quá trình phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của đất nước.

Ngày 20/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp lần thứ 3 của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06. Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, trong 6 tháng đầu năm, các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành 76/106 nhiệm vụ theo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW.

Việc xây dựng thể chế, phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực và tài chính cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã đạt nhiều kết quả tích cực. Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 dự án luật và 3 nghị quyết, đồng thời ban hành 21 nghị định để tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy các lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tính đến nay, cả nước có 889 tổ chức nghiên cứu và 858 doanh nghiệp khoa học công nghệ, với hơn 42.000 lao động. Cổng sáng kiến giải pháp khoa học công nghệ và Sàn giao dịch khoa học công nghệ quốc gia đã được khai trương, góp phần kết nối sáng kiến với thị trường.

Về chuyển đổi số quốc gia, các bộ, ngành, địa phương đã đẩy mạnh triển khai trên các trụ cột: Hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh. Tốc độ mạng di động và cố định của Việt Nam đã tăng mạnh, lần lượt đứng thứ 20 và 26 thế giới. Số lượng trạm 5G đã tăng hơn 4.200 trạm trong 6 tháng đầu năm, với tổng số 12.106 trạm. Hai tuyến cáp quang biển mới đã đi vào hoạt động, tăng gấp đôi dung lượng hệ thống cáp quang biển quốc tế của Việt Nam.

Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trên tổng hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đã đạt gần 40% trong tháng 6. Văn phòng Chính phủ đã tham mưu Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Về kinh tế số, doanh thu 6 tháng đầu năm đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Số lượng doanh nghiệp công nghệ số đã tăng lên gần 76.000, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5.

Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc, với 30 nhiệm vụ quá hạn trong số 106 nhiệm vụ được giao. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung vào phát triển công nghệ chiến lược và ngành công nghiệp nền tảng trong 6 tháng cuối năm.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phủ sóng vùng lõm, thúc đẩy nhanh mạng 5G. Tập đoàn VNPT sẽ khẩn trương hoàn thành cơ sở hạ tầng tại 238 thôn bản lõm sóng trước ngày 31/8 và phát sóng chậm nhất tại 238 thôn bản trong tuần thứ 2 của tháng 9.

Trong cải cách thủ tục hành chính, các bộ, ngành phải rà soát 1.139 thủ tục để cắt giảm hồ sơ, đồng thời đơn giản hóa quy trình, chuyển toàn bộ thủ tục sang hình thức trực tuyến và triển khai đồng bộ tại chính quyền địa phương hai cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Để biết thêm thông tin về các chính sách và chương trình hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số, vui lòng truy cập Bộ Khoa học và Công nghệ hoặc Cổng thông tin điện tử Chính phủ.

Trong thời đại số, việc phát triển bền vững phụ thuộc vào nhiều yếu tố, và văn hóa số đang nổi lên như một chìa khóa quan trọng. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã trình bày về vai trò then chốt của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số.

TS Nguyễn Thị Trang nhấn mạnh rằng văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Để có một nền kinh tế số phát triển, trước hết phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Văn hóa số đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cách thức con người tương tác, làm việc và sống trong môi trường số.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống.

Chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. TS Nguyễn Thị Trang nhấn mạnh rằng một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và internet, việc xây dựng văn hóa số đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia. Văn hóa số không chỉ phản ánh cách thức con người sống và làm việc trong môi trường số mà còn đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam cần tập trung vào xây dựng văn hóa số để có thể tận dụng tối đa cơ hội và vượt qua thách thức. Việc xây dựng văn hóa số cần được thực hiện một cách toàn diện, từ nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của văn hóa số, đến việc xây dựng các quy định và chính sách cụ thể hỗ trợ sự phát triển của văn hóa số.

Có thể thấy, văn hóa số có vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi số và phát triển bền vững. Bằng cách tập trung vào việc xây dựng văn hóa số, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường số an toàn, lành mạnh và tích cực, từ đó thúc đẩy sự phát triển của kinh tế, xã hội và văn hóa.