The Velvet Sundown – Ban nhạc rock ảo làm dấy lên tranh luận về tính minh bạch trong ngành âm nhạc

Từ tháng 6, cái tên The Velvet Sundown bất ngờ xuất hiện trên nền tảng Spotify và nhanh chóng thu hút sự chú ý nhờ phong cách rock thập niên 1960 pha trộn indie pop. Ban nhạc này đã đạt hơn một triệu lượt nghe hàng tháng và cho ra mắt hai album là ‘Floating On Echoes’ và ‘Dust And Silence’, xuất hiện trên bảng xếp hạng ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, sự thành công nhanh chóng của họ đã khiến công chúng và giới chuyên môn tò mò về danh tính của những người đứng sau dự án.

Sự tò mò của công chúng càng trở nên lớn khi nhóm liên tục từ chối biểu diễn trực tiếp, không tham gia phỏng vấn và chỉ đăng tải hình ảnh đậm nét AI. Điều này đã dẫn đến nghi vấn về độ xác thực của ban nhạc này. Đầu tháng 7, The Velvet Sundown chính thức cập nhật thông tin trên Spotify, thừa nhận họ là sản phẩm âm nhạc do trí tuệ nhân tạo tạo dựng, có sự định hướng sáng tạo từ con người. Bốn ‘thành viên’ gồm Gabe Farrow, Milo Rains, Orion Rio Del Mar và Lennie West – đều là nhân vật ảo.

Ban nhạc khẳng định đây không phải trò lừa đảo mà là một ‘sự khiêu khích nghệ thuật’, nhằm thách thức các ranh giới truyền thống về bản sắc, quyền tác giả và vai trò của con người trong nghệ thuật. Tuy nhiên, việc xác nhận nguồn gốc trí tuệ nhân tạo của ban nhạc đã làm dấy lên tranh luận dữ dội về tính minh bạch và ảnh hưởng đến giới nghệ sĩ.

Ngày 14/7, nhóm tiếp tục phát hành album mới có tên ‘Paper Sun Rebellion’, khẳng định ý đồ theo đuổi dài hạn của dự án, bất chấp chỉ trích. Sự nổi lên của The Velvet Sundown như một tín hiệu cảnh báo đối với ngành công nghiệp âm nhạc. Các chuyên gia như Roberto Neri – Giám đốc điều hành Học viện Ivors, và Sophie Jones – Giám đốc chiến lược của cơ quan thương mại âm nhạc British Phonographic Industry, đồng loạt lên tiếng về sự cần thiết phải dán nhãn rõ ràng cho sản phẩm âm nhạc do AI tạo ra.

Họ cho rằng khán giả có quyền biết mình đang nghe gì, từ ai, và do ai tạo ra. Việc thiếu minh bạch sẽ làm xói mòn lòng tin và làm mờ ranh giới giữa sáng tạo thật và sản phẩm máy móc. Tác giả Liz Pelly, người viết cuốn ‘Mood Machine: The Rise of Spotify and the Costs of the Perfect Playlist’, chỉ ra rằng nhiều mô hình AI được huấn luyện từ dữ liệu âm nhạc mà không xin phép hay trả phí cho nghệ sĩ.

Bà cảnh báo điều này không chỉ là hành vi vi phạm bản quyền mà còn là sự cạnh tranh không công bằng, đe dọa sinh kế của những nghệ sĩ độc lập – những người vốn đã gặp khó khăn trong mô hình kinh tế streaming. ‘Không chỉ những nghệ sĩ nổi tiếng cần được bảo vệ, mà cả những người ít được chú ý cũng có quyền biết khi nào sản phẩm của họ bị khai thác bất hợp pháp,’ bà nhấn mạnh.

Trước thực tế này, một số nền tảng đã chủ động điều chỉnh chính sách. Deezer – một nền tảng nghe nhạc trực tuyến – hiện sử dụng phần mềm để phát hiện và gắn nhãn các sản phẩm do AI tạo ra. Ông Aurélien Hérault, Giám đốc Đổi mới của Deezer, cho rằng các nền tảng phải minh bạch và thông báo rõ cho người dùng.

Dù vậy, ông cũng thừa nhận, trong tương lai, khi nhạc AI trở thành công cụ phổ biến, nhãn cảnh báo có thể không còn cần thiết. Ngược lại, Spotify lại thể hiện thái độ thụ động. Phát ngôn viên của nền tảng này khẳng định họ chỉ đóng vai trò trung gian, và trách nhiệm thuộc về bên cung cấp nội dung.

Quan điểm này khiến Spotify bị chỉ trích vì né tránh trách nhiệm và tiếp tay cho việc phổ biến sản phẩm thiếu minh bạch. Giới quan sát lo ngại, nếu không có biện pháp cụ thể, ngành công nghiệp âm nhạc sẽ tái diễn sai lầm cũ: các công ty công nghệ tiếp tục hưởng lợi, còn nghệ sĩ thật – những người tạo ra giá trị – bị bỏ lại phía sau, không được bảo vệ đúng mức trong kỷ nguyên AI.

Một đoạn đường đặc biệt vừa được khánh thành tại tiểu vương quốc Fujairah, thuộc Các tiểu vương quốc Arập thống nhất (UAE), đã thu hút sự chú ý của nhiều người lái xe và yêu âm nhạc. Đoạn đường này cho phép người lái xe thưởng thức nhạc cổ điển ngay trên đường cao tốc mà không cần mở radio.

Đoạn đường dài 750 mét trên phố Sheikh Khalifa này được thiết kế với các dải rãnh tinh xảo trên mặt đường, tạo ra âm thanh của bản ‘Ode to Joy’ bất hủ của Beethoven khi bánh xe lăn qua ở vận tốc khoảng 100 km/h. Sự sắp xếp chính xác về khoảng cách giữa các rãnh cho phép những rung động từ lốp xe biến thành giai điệu quen thuộc, vang lên rõ ràng trong khoang xe.

Đây không phải là ý tưởng mới, vì Nhật Bản, Mỹ và Hungary đã từng triển khai các phiên bản tương tự. Tuy nhiên, theo ông Ali Obaid Al Hefaiti – Giám đốc Học viện Mỹ thuật Fujairah, đây là con đường âm nhạc đầu tiên được xây dựng cố định tại thế giới Arập.

Tiểu vương quốc Fujairah hy vọng dự án này sẽ góp phần đưa nghệ thuật đến gần hơn với người dân và du khách, đồng thời nâng cao trải nghiệm giao thông theo hướng sáng tạo và thư giãn. Nhiều tài xế đã tỏ ra thích thú với trải nghiệm độc đáo này.

Một trong số đó là Mohammad Al Matrooshi, một lái xe người Oman. Anh cho biết anh cảm thấy ‘thư giãn hơn hẳn’ sau một hành trình dài từ Sharjah. Anh chia sẻ: ‘Âm nhạc mang lại cho chúng ta cảm xúc thật đặc biệt, nhất là khi đó là nhạc của Beethoven’.

Xem thêm thông tin về các dự án độc đáo tại UAE và tìm hiểu thêm về những trải nghiệm mới mẻ mà bạn có thể có tại tiểu vương quốc Fujairah.

Xu hướng mới trong ngành âm nhạc với các ban nhạc được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo (AI) đang thu hút sự chú ý trên các nền tảng phát nhạc trực tuyến. Các nhóm nhạc như Velvet Sundown với phong cách rock kiểu thập niên 1970 và Aventhis cùng The Devil Inside với dòng nhạc đồng quê đang nhận được hàng triệu lượt nghe trên Spotify. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa rõ ai là người đứng sau các bản nhạc này.

Hiện tại, chưa có nền tảng phát nhạc lớn nào, ngoại trừ Deezer của Pháp, công khai gắn nhãn cho các ca khúc được tạo ra hoàn toàn bằng AI. Nghệ sĩ kiêm nhà sản xuất âm nhạc từng đoạt giải Oscar, Leo Sidran, cho rằng chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi rõ ràng, mặc dù chưa có ai nói thẳng rằng một lượng lớn bản nhạc sẽ ra đời mà không biết ai đã tạo ra chúng và bằng cách nào.

Ông Sidran cũng cho rằng sự trỗi dậy của AI có thể phản ánh sự sáo rỗng và công thức hóa của nhiều dòng nhạc hiện đại. Trong khi đó, nhà sản xuất kiêm nhạc sĩ Yung Spielburg lại có quan điểm rằng âm nhạc do con người tạo ra vẫn sẽ chiến thắng nếu khán giả thật sự lắng nghe, quan tâm tới thông điệp và cảm xúc của nghệ sĩ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiều người chỉ nghe nhạc cho có, như khi nấu ăn hay làm việc nhà, thì AI sẽ dần lấn át, bởi những sản phẩm này tiện lợi, chi phí rẻ và không cần trả tiền bản quyền. Anh Yung Spielburg cảnh báo rằng các công ty âm nhạc và nền tảng phát nhạc có động cơ rõ ràng để chọn các ban nhạc AI, bởi AI không đòi hỏi gì.

Các chuyên gia âm nhạc cũng chia sẻ quan điểm rằng AI sẽ không biến mất và điều đó khiến nghệ sĩ càng khó sống bằng nghề. Nghệ sĩ Sidran cũng thừa nhận rằng anh và nhiều người trong nghề đã chứng kiến lượng công việc giảm rõ rệt từ cuối năm ngoái, với nguyên nhân có thể do sự bùng nổ của AI.

Công nghệ từng giúp ngành âm nhạc thăng hoa, nhưng AI là một thách thức hoàn toàn khác, có thể xóa sổ cơ hội sống sót của phần lớn nghệ sĩ. Các nghệ sĩ và các tòa án sẽ phải đứng về phía nghệ sĩ trong những vụ kiện chống lại các mô hình AI học theo phong cách hay giọng hát của họ.