Một Loài Chim Di Cư Quý Hiếm Xuất Hiện tại Việt Nam: Tín Hiệu Tích Cực cho Bảo Tồn
Trong một phát hiện đáng chú ý, các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga đã ghi nhận sự xuất hiện của hai cá thể Sẻ đồng ngực vàng (Emberiza aureola), một loài chim di cư quý hiếm, tại đảo Ba Mùn, thuộc Vườn Quốc gia Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh vào tháng 5/2025. Phát hiện này không chỉ mang lại hy vọng cho sự bảo tồn của loài chim này mà còn chỉ ra rằng hệ sinh thái tại khu vực Đông Bắc Việt Nam vẫn duy trì được những điều kiện sinh cảnh cần thiết cho các loài chim hoang dã trong mùa di cư.
Sẻ đồng ngực vàng, thành viên của họ Sẻ đồng (Emberizidae), chủ yếu phân bố tại khu vực Á – Âu. Trước đây, loài này từng có số lượng lên tới hàng chục triệu cá thể, nhưng đã suy giảm hơn 90% trong vòng 40 năm qua do các hoạt động săn bắt trái phép, mất sinh cảnh và biến đổi đất nông nghiệp. Do mức độ suy giảm nghiêm trọng, Sẻ đồng ngực vàng đã được xếp vào nhóm Cực kỳ nguy cấp (CR) trong Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) từ năm 2017.
tại Việt Nam, Sẻ đồng ngực vàng được xem là loài chim trú đông rất hiếm gặp. Chúng thường di cư qua các khu vực Tây Bắc, Đông Bắc, Trung Trung Bộ và Nam Bộ. Loài này ưa thích sinh cảnh mở như trảng cỏ, đồng ruộng, rừng ngập mặn hoặc vùng cây bụi gần nguồn nước, và có thể sinh sống ở độ cao lên đến 1.730m. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, số lượng cá thể ghi nhận được ở nước ta ngày càng giảm.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng của loài chim này là nạn săn bắt để làm món ăn “đặc sản”, đặc biệt tại các quốc gia nằm trên tuyến di cư. Ngoài ra, việc thu hẹp diện tích rừng, chuyển đổi đất nông nghiệp và ô nhiễm môi trường sống cũng góp phần làm mất nơi cư trú của chúng.
Nhận thức được tình trạng nghiêm trọng này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 17/5/2022, yêu cầu thực hiện các giải pháp cấp bách nhằm bảo vệ các loài chim hoang dã, di cư tại Việt Nam – trong đó có Sẻ đồng ngực vàng. Sự hiện diện của loài này tại Việt Nam không chỉ là một tín hiệu quan trọng cho nỗ lực bảo tồn mà còn nhấn mạnh vai trò của loài trong chuỗi thức ăn tự nhiên, góp phần duy trì cân bằng sinh thái.
Việc bảo vệ Sẻ đồng ngực vàng cũng đồng thời giúp ngăn chặn sự suy thoái của các hệ sinh cảnh quan trọng – đồng thời thúc đẩy ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ động vật hoang dã, chống lại các hoạt động khai thác và buôn bán trái phép. Là loài di cư xuyên lục địa, việc bảo vệ Sẻ đồng ngực vàng đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực không chỉ từ một quốc gia mà còn từ nhiều quốc gia khác. Việt Nam hiện đang đóng vai trò là điểm trú đông và hành lang di cư của loài này, do đó việc duy trì hệ sinh thái tự nhiên, đặc biệt tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn, là yếu tố then chốt trong chương trình bảo tồn chung.
