Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản hiện đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Các chính sách gần đây của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Nhật Bản đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 01/08 tới. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo.
Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’. Không chỉ dừng lại ở thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ.
Nhật Bản đã phải chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái của Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Mặt khác, Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất.
Trong bối cảnh đó, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20/07 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng.
Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Những thách thức này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa Mỹ và Nhật Bản mà còn có thể tác động rộng lớn đến ổn định khu vực và toàn cầu. Tokyo và Washington sẽ cần phải có những bước đi chiến lược để duy trì và củng cố mối quan hệ đồng minh, đồng thời giải quyết các thách thức kinh tế và an ninh đang gia tăng.
