Thủ đô Hà Nội đang phải đối mặt với thách thức to lớn trong việc kiểm soát ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông vốn đã trở nên nghiêm trọng. Với tổng số hơn 8 triệu phương tiện đang lưu hành, trong đó có khoảng 1,1 triệu ô tô và hơn 6,9 triệu xe máy, áp lực lên hạ tầng giao thông đô thị đã đạt đến ngưỡng báo động. Trước tình hình này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20 vào ngày 12/7/2024, yêu cầu thành phố Hà Nội thực hiện hàng loạt biện pháp gấp rút nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, nổi bật là kế hoạch không cho phép xe máy chạy xăng hoạt động trong khu vực Vành đai 1.
Việc thực hiện các biện pháp này được đánh giá là cần thiết nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Việc cấm xe máy ở Vành đai 1 hoặc các khu vực nhất định sẽ đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một lộ trình thực hiện rõ ràng để hạn chế tối đa những tác động tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người dân và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hà Nội đã có những nỗ lực đầu tư vào việc phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và thúc đẩy việc sử dụng xe điện như một giải pháp giảm thiểu ô nhiễm.
Thực tế, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 bằng phương tiện thay thế, với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe, ước tính sẽ tiêu tốn khoảng 15.000 tỷ đồng. Đây là một bài toán lớn đòi hỏi sự đầu tư và hỗ trợ không nhỏ từ phía chính phủ và các tổ chức quốc tế. Tuy nhiên, nếu được thực hiện đúng cách, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất xe trong nước phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi sang xe điện là chính sách hỗ trợ từ chính phủ. Việc cung cấp các gói tài chính ưu đãi cho người mua, xây dựng tiêu chuẩn và quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn cho xe điện, cũng như khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì là những bước đi quan trọng. Điều này không chỉ giúp kiểm soát chất lượng phương tiện mà còn giảm thiểu rủi ro về an toàn và bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, để đạt được mục tiêu giảm thiểu ùn tắc và ô nhiễm, Hà Nội cần phải ưu tiên tối đa nguồn lực cho việc phát triển hệ thống giao thông công cộng. Điều này bao gồm tăng số lượng xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, tiếp tục mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông và áp dụng hệ thống vé số hóa. Với mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị và nâng lên 616 km vào năm 2045, thành phố cần có kế hoạch tăng tốc đầu tư và triển khai các dự án một cách quyết liệt và hiệu quả.
Quá trình chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện không chỉ là một giải pháp cục bộ mà còn là một phần của xu thế toàn cầu nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao chất lượng sống ở đô thị. Tuy nhiên, việc thực hiện các chính sách “xanh” cần được tiếp cận một cách linh hoạt và thực tế, tránh áp đặt và cần có lộ trình rõ ràng cùng với đánh giá tác động kỹ lưỡng. Điều quan trọng hàng đầu là đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra công bằng và không đẩy người dân, đặc biệt là những nhóm yếu thế, vào thế bị động.
