Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhanh chóng điều chỉnh chiến lược của họ để phù hợp với phong cách lãnh đạo của Tổng thống Mỹ Donald Trump, thay vì chờ đợi một sự thay đổi trong chính quyền Mỹ. Phản ứng tích cực của họ đối với tuyên bố của ông Trump về việc hỗ trợ Ukraine thông qua việc cho phép các quốc gia châu Âu mua vũ khí của Mỹ là một ví dụ điển hình. Tổng thư ký NATO, Mark Rutte, và các nhà lãnh đạo châu Âu khác đã hoan nghênh tuyên bố này như một biểu hiện của sự lãnh đạo xuất sắc từ Tổng thống Mỹ.
Thực tế, các quyết định quan trọng đã được chuẩn bị từ phía châu Âu. Trước sự lưỡng lự của ông Trump trong việc hỗ trợ vũ khí cho Ukraine và các đợt tấn công mùa hè của Nga ngày càng leo thang, các lãnh đạo châu Âu hiểu rằng họ cần phải hành động nhanh chóng. Đức đã dẫn đầu thúc đẩy thỏa thuận này, coi sự ‘thất vọng’ lặp đi lặp lại của ông Trump đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin như một cơ hội tiềm năng. Đức đang đầu tư rất nhiều vào kế hoạch này, và Thủ tướng Friedrich Merz đã liên lạc với ông Trump nhiều lần trong những ngày gần đây, cam kết rằng Đức ‘sẽ đóng vai trò then chốt’ trong nỗ lực đưa vũ khí Mỹ tới Kiev.
Ông Merz cũng nhấn mạnh rằng những phát ngôn gần đây của ông Trump và ông Rutte là bằng chứng cho thấy Mỹ và các đồng minh châu Âu đang cùng chung mục tiêu trong việc bảo vệ Ukraine. Dù ngày càng tỏ ra mất kiên nhẫn với người đồng cấp Nga Putin, ông Trump vẫn ngần ngại đưa ra những bước đi cụ thể nhằm tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine. Do đó, các lãnh đạo châu Âu đã tự tìm ra một phương án thay thế. Họ hiểu rằng Tổng thống Trump sẽ dễ chấp nhận việc hỗ trợ Ukraine hơn nếu điều đó giúp Mỹ thu lợi từ việc bán vũ khí.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nước châu Âu đều đồng tình với phương án này. Pháp sẽ không tham gia kế hoạch mua vũ khí Mỹ vì lý do nguyên tắc và do gặp khó khăn trong việc tăng chi tiêu quốc phòng. Tuy nhiên, Đức cho rằng việc mua vũ khí từ Mỹ là một trong những cách hiếm hoi để nhanh chóng cung cấp cho Ukraine những hệ thống cần thiết.
Phương án này đánh dấu một sự chuyển mình đáng chú ý đối với ông Merz, người từng tuyên bố sẽ củng cố châu Âu để đạt được sự độc lập thực sự khỏi Mỹ. Kể từ đó, ông Merz đã thay đổi đáng kể giọng điệu, khẳng định niềm tin vào cam kết NATO của Tổng thống Trump và nhấn mạnh tầm quan trọng thiết yếu của mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương.
Điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của Đức là tính linh hoạt. Thay vì giữ khoảng cách với Nhà Trắng, Thủ tướng Friedrich Merz đã nhanh chóng xác định rằng với Tổng thống Donald Trump, chiến lược khôn ngoan nhất không phải là đối đầu, mà là thích nghi. Berlin không tìm cách thuyết phục Washington bằng các tuyên ngôn về dân chủ hay trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, mà với tư cách một khách hàng lớn mua vũ khí Mỹ.
Chính sách này vừa phản ánh nỗ lực ‘giảm thiểu rủi ro’ mà Berlin nhìn thấy trong nhiệm kỳ hiện tại của ông Trump, vừa là bước chuyển dứt khoát khỏi những ảo tưởng cũ về việc châu Âu có thể duy trì thế trung lập chiến lược. Trong kỷ nguyên nơi Washington không còn muốn ‘trả tiền cho tất cả’, ông Merz lựa chọn cách để Đức trở thành đối tác tiềm năng của Mỹ, thay vì là gánh nặng tài chính.
