Sự phát triển của Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu. Kể từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022, AI đã vươn lên trở thành một chủ đề phổ biến trong nhiều lĩnh vực, từ truyền thông đến giáo dục và kinh doanh. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc ứng dụng AI không chỉ dừng lại ở việc sử dụng các công cụ quốc tế mà còn hướng tới việc tạo ra những hệ thống AI mang bản sắc riêng, phù hợp với ngôn ngữ, văn hóa và nhu cầu cụ thể của người Việt.
Trong giai đoạn đầu, phần lớn các ứng dụng AI tại Việt Nam được xây dựng dựa trên các nền tảng sẵn có từ nước ngoài. Các công ty thường tích hợp API từ những gã khổng lồ công nghệ như Google, OpenAI hoặc Microsoft để tạo ra các chatbot, công cụ phân tích văn bản hoặc tạo nội dung cơ bản. Tuy nhiên, hạn chế lớn của cách tiếp cận này là sự phụ thuộc vào mô hình nước ngoài và sự hạn chế của dữ liệu ngôn ngữ Việt.
Một bước ngoặt quan trọng đã xảy ra từ giữa năm 2023 khi các mô hình mã nguồn mở như LLaMA và Mistral trở thành xu hướng. Đây là lúc AI Việt bắt đầu chuyển từ giai đoạn tích hợp sang làm chủ công nghệ. Một số gương mặt nổi bật như VinAI với PhởGPT, chuyên dụng cho tiếng Việt; VinBigdata với ViGPT, chuyên sâu về các lĩnh vực đặc thù của Việt Nam như pháp luật, lịch sử, văn hóa và danh nhân; FPT.AI với ứng dụng mô hình RAG kết hợp dữ liệu Việt; và VAIS với việc xây dựng tập dữ liệu chuẩn hóa phục vụ nhận dạng giọng nói.
Bước sang năm 2025, nhiều đơn vị tại Việt Nam không chỉ tập trung vào việc cải tiến mà còn hướng tới xây dựng bản sắc riêng cho AI Việt. Không chỉ đơn giản là khả năng hiểu tiếng Việt, các mô hình mới đang được huấn luyện để có thể hành xử giống như một người Việt số, phản ánh cách nói chuyện, thói quen, logic suy nghĩ và các khái niệm xã hội mang tính bản địa.
Nhiều sản phẩm AI của các công ty như FPT Smart Cloud, với các giải pháp như FPT AI Engage, FPT AI Reader, FPT AI Vision, đã tích hợp AI vào các ngữ cảnh đặc thù của Việt Nam. Một số ví dụ điển hình bao gồm trợ lý ảo trong dịch vụ công, chatbot trong ngành bán lẻ, và khả năng phản hồi theo vùng miền.
Tương lai của AI tại Việt Nam không chỉ nằm ở việc phát triển một phiên bản Việt của các mô hình AI toàn cầu như GPT-5, mà còn ở việc tạo ra những trợ lý ảo thực sự hiểu con người Việt Nam, từ ngôn ngữ và cách giao tiếp đến văn hóa và thói quen hàng ngày.
Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, khả năng hội nhập nhanh chóng và một hệ sinh thái AI nội địa đang phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể định hình một con đường riêng, không chỉ theo kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra dấu ấn riêng trên bản đồ AI khu vực và thế giới.
